مهران مدیری همچنان محبوب است؟

به گزارش بولتن نیوز، مهران مدیری کارش را از اوایل دهه هفتاد و با «پرواز پنجاه‌هفت» برای شبکه یک سیما _ زمانی که برنامه‌های شبه‌کمدی، رسالت‌شان انتقال پند و اندرز به مخاطب بود _ آغاز کرد و کارهای متفاوتش از همان ابتدا، راهش را از دیگر کارگردان‌های محافظه‌کار سوا کرد و نگاه تربیت‌نشده مخاطب تلویزیون را دزدید. مخاطبی که کمدی‌های کلیشه‌اش که صبح جمعه از تلویزیون پخش می‌شد و تمام تلاشش را می‌کرد تا صاحب‌خانه و رئیس اداره را زورگو نشان دهد، تنها کمدی در دسترش بود. مهران مدیری با «ساعت خوش» از شبکه دو سر رسید و هرآن‌چه پیش از آن ساخته می‌شد را با تعدادی بازیگر گم‌نام _ بازیگرانی که بعدها برای خودشان اسم در کردند _ به سخره گرفت و با وارونه نشان دادن همه‌چیز از جمله مستاجر زورگویی که پدر صاحب‌خانه را در می‌آورد، مخاطبش را حسابی سر ذوق آورد. در ادامه نوبت به «جنگ 77» و پدیده‌هایی چون حمید برزگر، عارف لرستانیِ فقید، بیژن محتشم، لاله صبوری، سروش صحت، علی ابوالحسنی و... رسید و دیگر تنها مدیری بود که رگ خواب مخاطبان تلویزیون را پیدا کرده بود و با برنامه‌های آیتمی کیفورش می‌کرد.

مدیری، قاسم‌خانی

«پاورچین» و «شب‌های برره» به عنوان اورجینال‌ترین کارهای مهران مدیری با متن‌های درخشان پیمان قاسم‌خانی اوج هنرنمایی مدیری در مدیوم تلویزیون بود و ظهور تیم مهران مدیری - پیمان قاسم‌خانی‌ که همکاری‌شان ماندگارترین کمدی‌های تلویزیونی را خلق کرد. «مرد هزارچهره» دیگر همکاری موفق این دو نفر در تلویزیون بود.

دخول به شبکه نمایش خانگی

مهران مدیری که با «گنج مظفر» در سال 85 وارد شبکه نمایش خانگی شده بود، با «قهوه تلخ» موفق‌ترین تجربه شبکه نمایش خانگی در آن سال‌ها را رقم زد و البته صحبت‌های مدیری در ابتدای هر قسمت که از مخاطبش درخواست می‌کرد، کپی نکنید، با محبوبیتش همراه شد و موجب فروش عجیب و غریب مجموعه‌ای شد که بدون پایان تمام شد و مخاطب را میان زمین و آسمان رها کرد و... پس از آن نوبت به «ویلای من» و «شوخی کردم» و «عطسه» رسید که غیر از «شوخی کردم» که به واسطه موسیقی و آیتم‌ها سرحال با مخاطبش ارتباط گرفت، دو مجموعه دیگر تجربه‌های ناامیدکننده‌ای برای مدیری و تیم نویسندگانش که دیگر پیمان قاسم‌خانی را به عنوان سرپرست نویسندگان نداشت، محسوب می‌شد.

«درحاشیه»ی پرحاشیه

پس از قطع همکاری مدیری و پیمان قاسم‌خانی، دیگر هرگز تجربه‌های موفق تیم مدیری، تکرار نشد و مجموعه‌ها یکی پس از دیگری با شکست مواجه می‌شد و بلافاصله توزیعش در مارکت قطع می‌شد و مدتی بعد کار دیگر و دوباره و دوباره... مدیری به واسطه سال‌ها تولید مجموعه‌های مختلف برای تلویزیون و شبکه خانگی و خستگی مفرط خودش و تیمش و تکرار هزاران دقیقه‌ای، مدتی از کمدی و کارگردانی فاصله گرفت و بالاخره و پس از خواهش کردن‌های رسمی و غیررسمی در برنامه‌‌های مختلف و ویژه‌برنامه‌های عید نوروز و... پس از 6 سال، با «در حاشیه»ی پرحاشیه به تلویزیون بازگشت. سریالی که به گفته خشایار الوند، نوسینده مجموعه، عده‌ای از پزشکان شناخته‌شده را نشانه رفته بود که دچار فساد شده‌اند و دنبال سودهای کلان بودند اما پس از اعتراض‌های شدید جامعه پزشکان، این مجموعه هم زودتر از موعد مقرر از کنداکتور شبکه سه، خط خورد، مجموعه‌ای که البته دستاوردی برای مدیری محسوب نمی‌شد و بازهم تکرار بود و دنباله کاری که سال‌ها تکرار شده بود...

«دورهمی» یا منبری برای انتقاد از دولت

در روزهای پایانی و سرد سال نودو‌چهار مهران مدیری با «دورهمی» سر از شبکه نسیم درآورد. مجموعه‌ای که ابتدا به کارگردانی پیمان قاسم‌خانی، یکی از قدیمی‌ترین همراهان مدیری، ساخته و روانه آنتن می‌شد و از قسمت سیزدهم جلوی ورود قاسم‌خانی به استودیو گرفته شد و ممنوع‌الکاری بی‌دلیلش مانع از ادامه همکاری شد و نه‌تنها کار تعطیل نشد که مدیری کارگردانی «دورهمی» را هم پذیرفت. مدیری در برنامه «هفت» در جواب سوال مسعود فراستی اعلام کرد، حالم بد است و سال‌ها کار و تولید هزاران دقیقه برای تلویزیون و شبکه‌ نمایش خانگی‌، خسته و افسرده‌ام کرده است. «دورهمی» که دیگر نشانی از کارهای مدیری در آن دیده نمی‌شد، خیلی زود بدل شد به تریبونی برای مدیری تا دولت را به باد انتقاد بگیرد. مدیری که پس از هشتادوهشت، تا شش سال در تلویزیون فعالیت نداشت، حالا در مقام منتقد دولت و در راستای دلبری از مدیران صداوسیما، به منبر نقد دولت بدل شده بود. انتقادهایی از این دست: «به خیلی از وعده ها عمل نشد به هر دلیلی، یا نتونستید یا نخواستید. دراین دوره به وعده‌های خود عمل کنید. مردم مطالبه دارند، نگذارید در میان مردم به بدقولی شناخته شوید و این‌بار ناامید نشوند. این شکایتها باید باشد و این حرف‌ها را باید بزنیم تا اتفاق‌های خوب بیفتد.»

و اما سینما

مهران مدیری که پیش‌تر هم تجربه حضور در فیلم‌های «توکیو بدون توقف»، «همیشه پای یک زن در میان است»، «دایره زنگی»، «تهران 1500» و «پل چوبی» را به عنوان بازیگر داشته، بالاخره تصمیم می‌گیرد اولین فیلم سینمایی‌اش را بسازد: «ساعت 5 عصر». فیلمی که با حذف شدن نام نویسنده اش از روی پوستر فیلم و درج نام مدیری به عنوان کارگردان، تهیه‌کننده و نویسنده، موجب اعتراض خشایار الوند و ادعای دریافت دستمزد 120 میلیون تومانی‌ در رسانه‌ها شد ونکته منفی‌ای برای مدیری به جای گذاشت. این فیلم روز جمعه با فروش 700 میلیون تومان، رکورد بیش‌ترین فروش درروز اول اکران عمومی را که در اختیار «سلام بمبئی» بود به نام خود ثبت کرد. فیلمی که مجال نقدش در این گزارش نیست اما تجربه ناامیدکننده‌ای برای مدیری در سینما است و باوجود تبلیغات گسترده و فروش بالا در روز اول، نمی‌تواند رضایت مخاطبان را جلب کند.

سوپاپ اطمینان طنازانه مدیران تلویزیون

جبار آذین، منتقد سینما و تلویزیون درمورد فعالیت‌های مدیری از دهه هفتاد تا به امروز می‌گوید: «تغییر و تحوالات اجتماعی و سیاسی در جامعه ما پیوسته همراه با تحولاتی در عرصه‌های فرهنگ و هنر همراه بوده است. از همین رو، وقتی در عرصه‌های فرهنگی، پست‌های مدیریتی با تغییرات سیاسی در جامعه همراه می‌شود، کسانی معمولا عهده‌دار مستندهای فرهنگی می‌شوند که پیش از آن‌که فرهنگی و هنری و رسانه‌ای باشند، سیاسی‌اند. از همین رو مدیران سیاسی به جای نگاه فرهنگی و برنامه‌های هنری، اهداف سیاسی و گاه جناحی را دنبال می‌کنند. بدیهی است آن‌ها از هنرمندان و مدیرانی در مجموعه‌های خود استفاده می‌برند که همسو و هم‌جهت با نگرش‌های سیاسی آن‌ها باشند. این نوع نگاه سبب می‌شود تا هنرمندان به ناچار از فیلترهای مختلف عبور داده شوند. این‌گونه است که هنرمندی در رسانه‌های سینما و صدا و سیما یا مورد توجه قرار می‌گیرد یا از میدان کار و فعالیت رانده می‌شوند.»

آذین در ادامه می‌گوید: «این رخداد به ویژه در رسانه ملی به دلیل تغییرات مکرر مدیران و سیاست‌های الاکلنگی آن‌ها و آمد و شدهای دوستان و یاران و تولید انواع برنامه‌های خاص و بیشتر به چشم می‌خورد و دوران کم‌کاری و فعالیت هنرمندانی مانند مهران مدیری در همین محدوده زمانی رقم می‌خورد. چرا که رسانه ملی با گردآوری جمعی از خواص هم‌فکر و نه هنرمندان حرفه‌‎ای، پای هنرمندان کاربلد را از تلویزیون بریده و آن‌ها را به حوزه های دیگر کوچ می‌دهد.

آذین درمورد کوچ هنرمندان از تلویزیون به شبکه‌ نمایش خانگی می‌گوید:‌ «از همین رو است که بعضی از آن‌ها به شبکه خانگی رو می‌آوردند و عده اندکی هم به برنامه‌های ناصواب ماهواره‌ای پناه می‌برند. در همین زمینه، ادعای رسانه ملی مبتنی بر نداشتن بودجه لازم، خودنمایی می‌کند. این در صورتی است که ما هم‌چنان شاهد تولید انواع برنامه‌ها، فیلم‌ها و مجموعه‌های سبک و سطحی و متوسط از صدا و سیما هستیم. لذا این ادعا درست و منطقی نیست. در کنار این رویدادها به اعمال نظرهای سلیقه‌ای و ممیزی‌های سیاسی باعث می‌شود تا هنرمندانی چون مدیری که نیش و نوش را در آثار هنری خود ادغام می‌کنند، نتوانند حرف‌های درست خود را به درستی در قالب مجموعه‌های طنز عنوان کنند و به ناچار به عرصه‌های دیگر هجرت می‌کنند. افزون بر این برخی از مدیران کارنابلد رسانه ملی هنوز و همچنان برای تولید آثار پیشین تلویزیون به هنرمندان بدهکارند و نتیجه این روند این‌که هنرمند و اوضاع کنونی نمی‌تواند به درستی حرف‌هایش را بازگو کند و به طلب‌هایش برسد و با مردم ارتباط مناسب فرهنگی و اجتماعی بیابد و هنرمندان قهرکرده با تلویزیون و حتی رانده‌شده از سینمای تجارتی، بیکاران، منزوی‌شدگان و مظلومان این گروهند که امثال مهران مدیری هم در میان آن‌ها وجود دارند.

آذین درمورد مدیری می‌گوید: «گرچه مدیری با «ساعت 5 عصر» سینما را در مقام کارگردان تجربه کرده ولی هنوز همچنان کارگردان خوب مجموعه های طنز سیما است و تا رسیدن به جایگاه کارگردان‌های حرفه‌ای سینما راهی طولانی پیش رو دارد. مدیریِ امروز در واقع با مدیری دهه‌های پیشین فاصله‌ها دارد چرا که او با آن‌که امروز پخته‌تر از دیروز است، لیکن با توجه با کم‌رنگ شدن حضور همکاران هنرمند خود و گرایش مدیری به چالش‌های اجتماعی سبب شده تا او امروزه به گونه‌ای دیگر و رسانه ملی ظاهر شود ولی مدیریی هم برای تلویزیون تاریخ مصرف دارد و به محض سپری شدن زمان لازم مجدد از تلویزیون رانده خواهد شد. مدیری امروز، مدیری دیروز نیست و به سوپاپ اطمینان طنازانه مدیران تلویزیون بدل شده است. دامنه تولید برنامه‌های طنز موفق تلویزیون کمتر شده و دیگر سریال «در حاشیه» نشان داد، مدیری دیگر توانایی ساختن «ساعت خوش» را ندارد...»

او در انتها به «ساعت 5 عصر» اشاره می‌کند و می‌گوید: «فیلم «ساعت 5 عصر» تجربه موفقی در سینما نیست اما به دلیل تبلیغات و نام‌های آشنا، چند صباحی مشتری جذب می‌کند ولی این روند پایدار نخواهد بود و صرفا تجربه‌ای در سینما برای مدیری به ثبت خواهد رساند. «ساعت 5 عصر» روی دیگر سکه فیلم ناموفق «دراکولا»ی رضا عطارن است.»

منبع: روزنامه ابتکار