مقصر بحران مؤسسات غیرمجاز چه کسی است؟/ پیشنهادی برای خروج از بحران

گروه اقتصادی: فروافتادن مؤسسات مالی و اعتباری این روزها شباهتی به دومینو دارد؛ یکی پس از دیگری در حال فروریختن هستند؛ بحران از ثامن‌الحجج شروع شد، از میزان عبور کرد و به کاسپین، فرشتگان و آرمان رسید. حالا انگار شرایط سخت‌تر شده است. چراکه موج شایعات درباره نامشخص بودن وضعیت مؤسساتی مثل ثامن و کوثر هم بر مشکلات گذشته افزوده است.

به گزارش بولتن نیوز، شایعاتی که هرروز از یک بانک به بانک دیگر می‌چرخد، مردم را نگران کرده است؛ اما مقصر این شرایط چه کسی است؟ این سؤالی است که برای خیلی از مردم پیش‌آمده که چه کسی ضرر و زیان سپرده‌گذارانی که اندوخته‌شان را به امید دریافت سود در این مؤسسات سرمایه‌گذاری کرده‌اند، می‌پردازد؟ مؤسساتی که در سال‌های گذشته شکل گرفتند، حالا به دردسر نظام بانکی تبدیل‌شده‌اند.

مؤسسات مالی و اعتباری در دهه 60 شکل گرفتند؛ مؤسساتی که ابتدا برای انجام امور مالی تعاونی‌ها تشکیل شد. قرار نبود عملیات بانکی انجام بدهند، اما بعدها فعالیت‌های پولی و بانکی هم انجام دادند، بدون آنکه از بانک مرکزی مجوزی بگیرند یا خود را با نظام پولی کشور هماهنگ کنند.

درر اواخر فعالیت دولت دهم، محمود بهمنی رئیس‌کل وقت بانک مرکزی اعلام کرد که مؤسساتی وجود دارند که بدون مجوز تحت نظارت بانک مرکزی عمل نمی‌کنند و مشکلاتی را برای نظام اقتصادی و بانکی کشور به وجود آورده‌اند. او از تصمیم بانک مرکزی برای ساماندهی این مؤسسات خبر داد. از سال‌های ۸۹ - ۹۰ در پی تصمیمات اتخاذشده در بانک مرکزی، عمده تعاونی‌های اعتبار که در قالبی شبیه به بانک یا موسسه اعتباری، اقدام به اخذ سپرده از مردم می‌کردند، در قالب ۱۴ تعاونی ادغام و ساماندهی شدند و در مسیر صدور مجوز قرار گرفتند.

با شروع به کار دولت یازدهم ادامه طرح ساماندهی مؤسسات مالی و اعتباری تحت عنوان بازار غیر متشکل پولی در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت. از همان آغاز بانک مرکزی بارها به مردم هشدار داده بود که از سپرده‌گذاری در مؤسساتی که مجوز ندارند و تحت ‌نظارت نیستند خودداری کنند؛ اما بالا بودن نرخ سود بانکی در آشفته‌بازاری که حتی خود بانک‌های دولتی و خصوصی هم مصوبه شورای اعتبار را زیر پا گذاشته و بالاتر از نرخ مصوب بانک مرکزی به سپرده‌ها سود می‌دهند، مؤسسات غیرمجاز را ترغیب کرد که سود بیشتری برای سپرده‌ها بدهند. اقتصادی که 5 سال در رکود بوده، حتماً تنها بخش جذاب آن بانک است که بازار جذابی برای دریافت سپرده‌های مردم شد.

چرا مؤسساتی مثل ثامن یا کاسپین به مشکل می‌خورند؟

واقعیت این است که بانک‌ها به بازار بین‌بانکی دسترسی دارند و در مواقع تنگنا به این بازار مراجعه کرده و نیاز خود را موقتاً با سودهای بالاتر از مصوبات بانک مرکزی تأمین می‌کنند، اما دسترسی برای مؤسسات اعتباری غیرمجاز به بازار بین‌بانکی و البته ذخایر بانک مرکزی وجود ندارد.

کارشناسان بانکی می‌گویند، در شرایط کنونی بحران مؤسسات مالی و اعتباری تنها با ادغام قابل‌حل است. مؤسساتی که با ادغام تبدیل به بانک شده و می‌توانند از حمایت بانک مرکزی برخوردار شوند.

تردیدی نیست که اگرچه بانک مرکزی بارها به مردم درباره عدم سپرده‌گذاری در این بانک‌ها هشدارها داده، اما اقدام دیرهنگام در ساماندهی بازار غیر متشکل پولی شرایط را بحرانی کرده است. درحالی‌که به گفته اقتصاددان بحران مؤسسات پولی و اعتباری غیرمجاز از ابتدای دهه 90 محرز بود و بانک مرکزی دولت یازدهم با علم به این شرایط که شبیه آتش زیر خاکستر است، در جهت ساماندهی آنان بسیار کند عمل کرد. حالا این مؤسسات با مشکل مواجه شده‌اند.

احمد حاتمی یزد کارشناس بانکی در این رابطه به بولتن نیوز می‌گوید: نقدی که امروز به بانک مرکزی وارد است اینکه چرا بانک مرکزی این مؤسسات را زودتر تعطیل نکرد؟ این مؤسسات ناسالم بوده و بانک مرکزی به دلیل فشارهای سیاسی که از طرف مراکز قدرت بر آن حاکم است به‌ناچار کوتاه آمده است.