از استالین تا اردوغان

گروه بین الملل: گزارشهای دریافتی از ترکیه حاکی است رجب طیب اردوغان در کنگره فوق‌العاده حزب حاکم تقریبا نیمی از حلقه مدیریت اجرایی حزب شامل سازمان‌ جوانان و حلقه تجاری را مورد تجدیدنظر قرار داده و افراد جدید را جایگزین کرد. به گزارش خبرگزاری آناتولی، ۱۹ نفر از اعضای هیئت اجرایی و محور تصمیم‌گیری در حزب عدالت و توسعه در کنگره فوق‌العاده این حزب تغییر یافتند.

به گزارش بولتن نیوز، بنعالی ییلدیریم که رهبری حزب را به اردوغان واگذار کرد در هیئت اجرایی و محور تصمیم‌گیری حزب عدالت و توسعه عضو شد. همچنین دو شخصیت مهم حزب عدالت و توسعه از جمله ویسی آینا، معاون نخست وزیر و محمد موذن اوغلو، وزیر کار نیز از این هیئت اجرایی بیرون آمدند. همچنین تغییراتی در سازمان جوانان به عنوان بخشی از حزب عدالت و توسعه صورت گرفت.

بدین ترتیب اردوغان که بعد از کودتا همواره در خواب کودتای مجدد بسر می برد برای اینکه این خواب در حزب وابسته به خودش عملیاتی نشود زمینه ای فراهم کرد که حزب عدالت و توسعه نیز کماکان مطیع اوامر او باشد. بدون شک اردوغان از ترس حاکمیت کسانی چون عبدالله گول و احمد داوود اوغلو و سایر افرادی که در سایه اختلاف با اردوغان از او جدا شدند این اصلاحات را برای تمدید حاکمیت خویش بر تمام ارگانهای حزبی و حکومتی در ترکیه انجام داد. این اقدام اردوغان بی شباهت با اقدام صدام حسین در ابتدای کنترل حزب بعث در عراق نیست بااین تفاوت که صدام حسین تمامی کسانی را که مخالف او بودند از بین برد و اردوغام آنها را از قدرت دور کرد. اردوغان به خوبی فهمیده است که طعم قدرت همانگونه که برای او شیرین است برای دیگران نیز می تواند شیرین باشد، از این رو افراد نزدیک به خویش را در بطن حزب حاکم نیز گماشته است تا مانع از هرگونه دوری حزب از وی گردد.

این اقدامات درون حزبی را باید به تلاشهای اردوغان برای دور کردن مخالفان در ترکیه نیز اضافه کرد. شاید اخراج 100 هزار کارمند دلیل روشنی بر این امر باشد به گونه ای که صدای سازمانهای حقوق بشری نیز درآمده است. سازمان حقوق بشری موسوم به «عفو بین‌الملل» امروز (دوشنبه) طی بیانیه‌ای ضمن انتقاد از سرکوب مخالفان توسط دولت ترکیه، اخراج نزدیک به صدهزار نفر از کارمندان بخش‌های دولتی به بهانه ارتباط با کودتای نافرجام 15 جولای 2016 را محکوم کرد.

به نوشته خبرگزاری «آسوشیتد پرس» عفو بین‌الملل اقدام آنکارا در اخراج کارمندان دولتی را «سرکوب بی‌سابقه و اخراج دسته جمعی که آزادی بیان، تشکل و حق عدم تبعیض را نقض کرده» توصیف کرد. این نهاد حقوق بشری، اخراج‌های دسته جمعی را «مستبدانه و تخریب کننده» خوانده و تاکید کرد ادعای ارتباط این افراد با گروه‌های تروریستی ثابت نشده است.

دولت «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه، گولن را طراح اصلی کودتای نافرجام 15 جولای 2016 دانسته و از آن زمان تا کنون با برقراری وضعیت اضطراری در این کشور، حدود 50 هزار نفر را بازداشت و بیش از 100 هزار نفر را از سمت‌های دولتی اخراج کرده است.

همسو با این اقدامات کماکان فضای امنیتی در ترکیه تمدید می شود تا اردوغان آخرین تسویه ها را در ترکیه انجام دهد. براساس آنچه رسانه های ترکیه اعلام کردند روز یکشنبه اردوغان که در نشست حزب حاکم ترکیه به عنوان رییس این حزب انتخاب شد، تاکید کرد تا زمانی که برقراری امنیت و ثبات در ترکیه تضمین نشده باشد، وضعیت اضطراری تمدید می‌شود.

وضعیت اضطراری در ترکیه پس از کودتای ۱۵ جولای ۲۰۱۶ برقرار شد و وقایع دیگری مانند بمب‌گذاری‌های متعدد و درگیری با احزاب کُرد، موجب شد وضعیت اضطراری بارها تمدید شود.

مخالفان آنکارا و اردوغان معتقدند برقراری وضعیت اضطراری در ترکیه آزادی و حقوق شهروندان این کشور را تهدید کرده و می‌بایست هرچه سریع‌تر لغو شود.

همزمان برخی کارشناسان سیاسی اقدامات اردوغان را دارای شباهت با اقدامات استالین می دانند. استالین به عنوان صدر دفتر سیاسی در اواسط دهه ۳۰ با «تصفیه کبیر» در حزب تقریباً تمام قدرت را در دست خود گرفت. او این کار را به عنوان تلاش برای اخراج اپورتونیست ها و ضدانقلابیون توجیه می‌کرد. قربانیان تصفیه معمولاً از حزب اخراج می‌شدند اما مجازات‌های بیشتری از اردوگاه‌های کار اجباری و گولاگ تا محاکمه توسط ان.ک.و.د و اعدام انتظار بسیاری را می‌کشید.

دوره اصلی تصفیه پس از قتل سرگئی کروف، رهبر محبوب حزب در لنینگراد آغاز شد. کروف بسیار نزدیک به استالین بود و قتل او حزب بلشویک را تکان داد. استالین که می‌گویند می‌ترسید خود او قربانی بعدی باشد، شروع به محکم کردن امنیت کرد و مخالفان خود را به «جاسوسی» و «ضدانقلابی» متهم کرد.

محاکمه‌های اصلی که به ریاست آندره ویشینسکی برگزار می‌شد، به «محاکمه‌های مسکو» معروف شدند، اما محاکمه‌های مشابهی در تمام کشور برگزار شد.

به دستور استالین ۶۶ نفر از چهره‌های برجسته‌ی حزب و فعالان صدر انقلاب که برخی از آنها حتی معروفیت جهانی داشتند، در سه دادگاه علنی محاکمه شدند. هدف استالین تنها حذف یا نابود کردن مخالفان خود نبود، او فراتر از این، خواهان درهم شکستن ایدئولوژیک آنها و مشروعیت دادن به سیادت خود بود. هدف نه تنها محکوم کردن، بلکه به تسلیم کشیدن مخالفان بود. دادگاه‌ها پشت درهای بسته و بسیار سریع انجام می‌شد. زندانیان از حق داشتن وکیل مدافع و فرجام‌خواهی محروم بودند.

کیفرخواست حاوی هیچ سندی نبود و تنها بر پایه‌ی اقاریری تنظیم شده بود که خود متهمان در بازجویی‌ها ارائه کرده بودند. این اقاریر پر از اظهارات ضد و نقیض بود و روشن بود که متهمان دروغ گفته‌اند. برای نمونه برخی متهمان اعتراف کردند که در کشورهای خارجی مانند فنلاند و دانمارک و نروژ با تروتسکی یا فرستادگان او دیدار کرده‌اند، در حالیکه اطرافیان آنها می‌دانستند که آنها هرگز خاک شوروی را ترک نکرده‌اند.

در مواردی دروغ کاملا آشکار بود، مثلا ایوان سمیرنوف اعتراف کرده بود که در سوءقصد به جان کروف در دسامبر ۱۹۳۴ شرکت داشته است، در حالیکه او از یک سال قبل از آن دستگیر شده و در زندان بود.

اما حقیقت چیزی بود که برای این دادگاه‌ها کمترین اهمیتی نداشت. طرفداران استالین باید احساس حقانیت می‌کردند و دشمنان او باید مرعوب می‌شدند. کاری که امروز اردوغان می کند.