نگران چیزی نباش که خدا تو را کفایت می‌کند

گروه دین و اندیشه:

به گزارش خبرنگار بولتن نیوز، در مطلب روز 4 فروردین به آیه 17 سوره علق پرداخته شده و در آن آمده است:

فَلْيَدْعُ نادِيَهُ

سوره علق (96) آیه 17

ترجمه

پس، [بگو] اهل مجلسش را [به یاری خویش] بخواند؛

معانی لغات

«نادِي»

این کلمه از ماده «ندو» [یا «ندی] گرفته شده که برخی اصل این ماده را به معنای «جمع شدن» دانسته‌اند، به نحوی که وقتی گروهی در کنار هم جمع شوند به آنها «نادی» گفته می‌شود [چنانکه در عربی معاصر نیز برای کلمه «باشگاه» (club) از کلمه «نادی» استفاده می‌شود] و اگر آن جمع از هم متفرق شوند، دیگر بدانها «نادی» نمی‌گویند؛ و کاربرد آن در مورد ندا زدن را هم از این باب دانسته‌اند که موجب جمع شدن افراد می‌گردد (معجم المقاييس اللغة، ج‏5، ص412)؛ و برخی بالعکس، اصل این ماده را دالّ بر «صدا زدن» و «فراخوان مخاطبین با صدای بلند» (ندا دادن) دانسته، و جمع شدن و گرد هم آمدن را از لوازم این دانسته‌اند (مفردات ألفاظ القرآن، ص796؛ التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج‏12، ص71)

در هر صورت، کلمه «نادی» [و نیز «ندیّ» (مریم/73)] به «مجلس» و «انجمن»ی که با صدا زدن گرد هم آمده‌اند گفته می‌شد؛ و کم‌کم به هر انجمن و مجلسی، «نادی» گفته‌اند (مجمع‌البیان، ج10، ص779)

کاربرد این کلمه در معنای ندا دادن، غالبا در وزن مفاعله بوده است (نادی، ینادی، نداء) و البته در وزن تفاعل (تنادی) هم در قرآن کریم به کار رفته است (يَوْمَ التَّناد؛ غافر/32؛ فَتَنادَوْا مُصْبِحينَ؛ قلم/21) که در این وزن، در خصوص «اقدام کسی که ندا را می‌شنود و بدان پاسخ می‌دهد» و یا «همدیگر را ندا دادن» می‌باشد (التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج‏12، ص71)

ماده «ندو» [یا: ندی] 53 بار در قرآن کریم به کار رفته است که غیر از سه بار که در همین معنای مجلس و انجمن بوده (فَلْيَدْعُ نادِيَهُ، علق/17؛ تَأْتُونَ في‏ ناديكُمُ الْمُنْكَر، عنکبوت/29؛ أَحْسَنُ نَدِيًّا، مریم/73) در بقیه موارد در همان معنای «صدا زدن و مخاطب قرار دادن» استعمال شده است.

حدیث

1) از ابن عباس و اصم روایت شده است که پیامبر ص در مقام ابراهیم ع نماز می‌خواند. ابوجهل بر ایشان گذشت و گفت: آیا تو را از این کار نهی نکردم؟ و ایشان را تهدید کرد. پیامبر ص هم بر او [با آیاتی از قرآن] نهیب زد.

او گفت: ای محمد! به چه چیزی مرا تهدید می‌کنی؟ به خدا سوگند که هیچکس بیش از من در اینجا انجمن و عِدّه و عُدّه ندارد. پس نازل شد «آیا دیدی کسی را که نهی می‌کند ... پس [بگو] اهل مجلسش را [به یاری خویش] بخواند؛ تا ما هم زبانیه [آتش] را بخوانیم».

ابن عباس می‌گوید: اگر او ندا می‌داد زبانیه‌ی عذاب همانجا او را در بر می‌گرفت.

مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج‏1، ص55؛ مجمع‌البیان ، ج10، ص783

2) از امام باقر ع روایت شده است: در روزی که مکه فتح شد پیامبر خدا ص ایستاد و خطبه‌ای خواند و پس از حمد و ثنای خداوند فرمود: ای مردم! حاضران به غایبان برسانند: بدرستی که خداوند تبارک و تعالی با [فرستادن] اسلام، نخوت و غرور جاهلی و فخرفروشی به خاطر آباء و اجداد و قوم و قبیله را از بین برد.

ای مردم! شما از آدم‌اید و آدم از گِل؛ همانا امروز بهترین شما نزد خداوند و گرامی‌ترین‌تان از نظر او، باتقواترین و مطیع‌ترینِ شما نسبت به دستورات اوست؛ بدانید که «عربیت»، پدرِ هیچ فرزندی نیست، بلکه زبانی گویا است؛ پس به هر کس بین شما طعنه زدند [که اصل و نسب عربی ندارد] و خودش می‌دانست که در مسیر رضایت خداوند گام برمی‌دارد، همان برایش کافی است [یا: خداوند کفایتش می‌کند].

بدانید هر گونه خونخواهی و تقاص‌گیری، و کینه‌توزی‌ای که در جاهلیت بوده است، من تا روز قیامت آن را زیر پا می‌گذارم.

الزهد، ص56؛ بحار الأنوار، ج‏70، ص293

3) از امام سجاد ع درباره «تعصب» سوال شد. فرمودند: تعصب‌ورزی‌ِ گناه آن است که شخص، بدهای قوم و خویش خود را بهتر از خوبانِ قوم و قبیله دیگران بشمارد؛ و این تعصب‌ورزی نیست که شخص قوم و خویش خود را دوست بدارد، بلکه تعصب‌ورزی آن است که قوم و خویش خود را در ظلم کردن یاری نماید.

الكافي، ج‏2، ص309

4) در دربار یزید، وقتی که وی به سر مقدس امام حسین ع جسارت کرد و سخنان ناروایی بر زبان آورد، حضرت زینب سلام الله علیها بلند شد و سخنانی آتشین بر زبان راند و در اواخر کلام خود فرمود: ... پس هر کیدی می‌خواهی به کار ببر؛ و هر تلاشی که می‌خواهی بکن، که به خدایی که ما را به وحی و کتاب و نبوت و برگزیدگی شرافت بخشید، کار ما را پایان نتوانی داد و به غایت ما نخواهی رسید و یاد ما را محو نتوانی کرد و عار و ننگی که به خاطر ما دامنگیرت شد، از تو رخت برنخواهد بست؛ و آیا نظر تو جز ناشی از بی‌عقلی و روزگارت جز چند صباح، و جمع تو جز پراکنده است، ‌روزی که منادی ندا می‌دهد: بدانید که خداوند هر ظالم متجاوزی را لعنت کند.

الإحتجاج (للطبرسي)، ج‏2، ص310

تدبر

1️⃣ کسی که به خدا تکیه می‌کند، از عِده و عُدّه‌ی اهل باطل نمی‌هراسد؛ پس، اگر طغیانگری به دوستان و هم‌نشینانش می‌نازد؛ خدا هم در مقابل، به مومن توصیه می‌کند: بگو اهل مجلسش را به یاری خویش بخواند؛ و نگران چیزی نباش، که خدا تو را کفایت می‌کند.

این مطلبی است که خداوند به پیامبرانش توصیه کرده است که اصلا به آنها بگویید تمام شریکانتان را هم جمع کنید و به ما مهلت ندهید، ببینید عاقبت از آن که خواهد بود؟! (اعراف/195؛ یونس/71؛ هود/55)

2️⃣ به شخص طغیانگر بگو اگر از دعوت تو به خدا و تقوای الهی ناراحت می‌شود، هم‌نشینانش را به یاری خویش بخواند؛

اما چرا هم‌نشینانِ اهل باطل، واقعا نمی‌توانند یاری‌ای به وی برسانند؟

الف. زیرا هر کار و اقدامی تحت قدرت خدا و به اراده خداوند حاصل می‌شود.

ب. چرا که هر دوستیِ غیرالهی‌ای حقیقت و باطنش دشمنی است (الْأَخِلاَّءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ الْمُتَّقين‏؛ زخرف/67)

3️⃣ این آیه پیامبر ص را خطاب قرار داده که: به شخص طغیانگر بگو، اگر دلش می‌خواهد، هم‌نشینانش را صدا بزند و به یاری خویش بخواند؛ چرا که هیچ کاری از او ساخته نیست و خدا هم برایش نگهبانان آتش را صدا خواهد زد!

و این توصیه فقط به پیامبرص نیست، بلکه به هر مومنی است که یاری خداوند متعال را باور دارد؛ به نظر می‌رسد

حضرت زینب سلام الله علیها با تکیه بر این گونه آیات بود که در کمال شجاعت به یزید فرمود:

هر غلطی می‌خواهی، بکن! که هیچ کاری از دستت ساخته نیست!

و شهید بهشتی، که می‌گفت:

به آمریکا بگویید از دست ما عصبانی باش و از این عصبانیت بمیر!