از قیصر سینمای ایران تا کمال الملک

بولتن نیوز : جمشید مشایخی هنرمند پرآوازه کشورمان و استاد سینمای ایران در گفت و گویی با اشاره به همه دوران بازیگری اش از خاطرات آن دوران سخن گفته است . مشایخی درباره بازی در فیلم معروف قیصر گفته : «کيميايي» من را به اتفاق «محمدعلي کشاورز» به استوديوي «عباس شباويز» دعوت کرد. قرار بود در اين فيلم من نقش «فرمان» و «کشاورز» نقش «خان دايي» را بازي کنيم. در آن مقطع هر دوي ما بازيگر اداره تئاتر بوديم، نمي دانم چه شد که «کشاورز» براي بازي در اين فيلم نيامد. بنابراين با «کيميايي» نزد «عباس جوانمرد» که مسئول گروه هنر ملي بود رفتيم. او هم بازي در فيلم را نپذيرفت. روزي، من به حياط استوديوي شباويز رفتم ديدم که کيميايي، بهروز وثوقي و عباس شباويز کنار هم ايستاده اند. «کيميايي» به من گفت که جمشيد تو نقش «خان دايي» و «ناصر ملک مطيعي» هم نقش فرمان را بازي کند. در آن مقطع چون علاقه زيادي به جهان پهلوان تختي داشتم و مانند خيلي ها عاشق او بودم، براي ايفاي نقش «خان دايي» تختي را الگوي خودم قرار دادم. تصور مي کردم اگر خان دايي را جاي جهان پهلوان تختي بگذارم و تختي پير شود چه شکلي است. با اين احساس نقش خان دايي فيلم «قيصر» را بازي کردم براي درآوردن اين نقش خيلي فکر و تحقيق کردم و در ذهن خود، شخصيت و ويژگي هاي جهان پهلوان تختي را به جاي خان دايي تداعي کرده بودم.

جمشید مشایخی درادامه درباره بازی در فیلم کمال الملک گفته است :براي درآوردن اين نقش من و زنده ياد «علي حاتمي» به کتابخانه مجلس رفتيم، تا بتوانيم هر کتابي درباره استاد کمال الملک وجود دارد را امانت بگيريم و مطالعه کنيم. بعد از آن به ديدار شاگردان استاد رفتيم. در آن مقطع سن آن ها بالا بود و يکي از آن ها قد کوتاهي داشت و شباهتي هم به استاد کمال الملک نداشت. ولي آن قدر محو استادش بود که راه مي رفت و مي گفت: ببينيد من مانند کمال الملک قدم مي زنم يا خير؟ شاگردان استاد بسيار به کمال الملک اعتقاد داشتند و به وي اهميت مي دادند. در تحقيق ها و جست وجوهايي که انجام داديم توانستيم مطالب و اطلاعات زيادي درباره کمال الملک به دست بياوريم. هم چنين خاطره هاي دو نوه استاد که مسن هم بودند را گردآوري کرديم.

خاطره اي براي تان مي گويم که شايد جالب باشد. شبي خواب ديدم که در يک استوديوي صدابرداري هستم و دوستم مصاحبه اي از استاد برايم پخش کرد که صدايش صامت بود. از او پرسيدم که صدا ندارد و دوستم گفت به ژست هايش نگاه کن. به ناگهان «کمال الملک» از پرده جدا شد و به سمتم آمد و من احترام گذاشتم. کمال الملک از من پرسيد: تو مي خواهي نقش مرا بازي کني؟ پاسخ دادم: اگر اجازه دهيد. از من پرسيد که کار نانوا چيست؟ گفتم: نانوا، نان مي پزد. وي پاسخ داد که تو نمي تواني نقش من را بازي کني. به او گفتم اجازه بدهيد درباره نانوا توضيح مي دهم. ولي پاسخ داد که نمي تواني نقش مرا بازي کني. به من برخورد و گفتم: شما استاد منحصر به فردي هستيد و همه ملت ايران، براي تان احترام قائل هستند. من هم در کارم اندکي تبحر دارم. استاد نگاهي به من انداخت و گفت اين درست است و تو مي تواني نقشم را بازي کني، ناگهان از خواب پريدم. همسرم پرسيد چه اتفاقي افتاده است؟ گفتم مي خواهم به علي حاتمي بگويم که من اين نقش را بازي نمي کنم. پرسيد چرا؟ في کني آيا نقاشي کرده اي که بداني چيست. بنابراين نزد استادي رفتم تا با هنر نقاشي آشنايي پيدا کنم. به هر حال فيلم را بازي کردم و هنگامي که اين فيلم اکران شد با يکي از نوه هاي استاد کمال الملک مصاحبه کرده بودند. او گفته بود که «جمشيد مشايخي» مانند پدربزرگم است و اين نقش را به درستي بازي کرده است.

جمشید مشایخی در بخش دیگری از این گفت و گو با اشاره به با استعداد بودن بسیاری از بازیگران حال سینمای ایران می افزاید: در میان بازیگران حال سینمای ایران افراد با استعداد بسیاری وجود دارند که میتوانند در سینما ماندگار شوند ولی از میان آنان پرویز پرستویی و کوروش تهامی و در میان خانم ها هم فاطمه معتمد آریا و پانته آ بهرام خیلی با استعداد هستند. افرادی که بخواهند وارد رشته بازیگری شوند باید بدانند برای خدمت به مردم به سینما وارد شوند و تنها به دلیل شهرت و روی جلد رفتن عکسشان وارد این حرفه نشوند و این امر می تواند به پیشرفت سینمای ایران کمک کند.