حاشیه کنسرت موسیقی در قم آرام گرفت؛ این بار نوبت به تئاتر خیابانی رسید!

گروه فرهنگی:

همین چند روز پیش بود که اجرای برنامه ای موسیقایی در تالار کوچک و جمع و جور اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم، حاشیه ساز شد و بحثها و نظرات گوناگونی درباره آن بیان گردید.

این نوشتار بر آن است تا با توجه به فاصله منطقی ایجاد شده از زمان برگزاری این برنامه، انتشار تصاویر مرتبط با آن و همچنین اظهارنظرهای مختلف و متنوع همه صاحب نظران و علاقه مندان به حوزه فرهنگ و هنر، نگاهی اجمالی به این رخداد و تأملاتی درباره آن داشته باشد:

یک . حساسیت و هوشیاری عالمان دین و طلاب علوم دینی نسبت به قداست شهر مقدس قم به عنوان حرم اهل بیت (ع) و عش آل محمد (ص)، هوشیاری و حساسیت ستایش برانگیزی است که باعث می شود کوچکترین لغزش در هتک این قداست عالیه، با عکس العمل آنان رو به رو شود.

به نظر می رسد باید شُکرگزار این حساسیت و هوشیاری بود و تلاش کرد تا این هوشیاری را به جمیع مردم تسری داد تا مطالبه ای عمومی برای رعایت مسائل شرعی در همه برنامه های اجتماعی و فرهنگی متناسب با فرهنگ متعالی اسلامی شکل بگیرد و از رهگذرِ این مطالبه عمومی، مسئولان و برنامه ریزان، دقت و توجه بیشتری را نسبت به برنامه ریزی متناسب با مسائل شرعی و فرهنگ اسلامی در سطح کشور مبذول دارند.

دو . مسئولان و برنامه ریزان اجرایی کشور باید بدانند که نظرات دلسوزانه و ناصحانه مراجع معظم تقلید، همواره چراغی فرا راه آنان است و باید آن را پاس دارند و قدردان آن باشند.

در این زمینه، اگرچه در ابتدا برخی از مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم، تلاش کردند تا اصل قضیه را کتمان کنند و با بیان جملاتی شبیه "این برنامه، کنسرت نبود" و یا "زن و مردی که در این برنامه با هم دست دادند، محرم بوده اند" و عباراتی از این دست، مسئله را توجیه کنند؛ اما بالاخره عذرخواهی کردند. (البته ظاهرا زن و مردی که در برنامه دست داده اند، طبق اسناد ارائه شده، واقعا محرم بوده اند؛ اما باید گفت انصافا نمی توان زیر عکسهای مخابره شده از برنامه – که اصولا توسط افراد دوستدار حاشیه و حاشیه سازی گرفته شده است - ، این نکته را توضیح داد!)

سه . باید گفت که اقدام مدبّرانه مرجع آگاه و روزآمد جهان اسلام یعنی حضرت آیت الله ناصر مکارم شیرازی در برخورد با این مفسده، درس بزرگی برای همگان بود.

معظم له بدون حاشیه سازی و بدون اظهارنظرهای عجولانه مانند ضرورت استعفای مدیرکل و امثالهم، با احضار مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و توضیح خواستن از او، عملا نشان دادند که محاکمه متهم باید همراه با شنیدن توضیحات و دلائل او باشد؛ به ویژه آنکه این متهم، خود مفتخر به تلبّس به لباس شریف روحانیت است و صرف محکوم کردن، تخطئه و تهدید او به استعفا و امثال آن، دردی را دوا نمی کند.

آیت الله مکارم شیرازی همچنین در این احضار، بار دیگر قداست قم را به مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یادآور شدند تا همه مسئولان و مدیران خرد و کلان بدانند که برنامه ریزی فرهنگی اجتماعی در قم، باید الگو و اسوه ای برای همه کشور و بلکه جهان اسلام باشد.

ایشان همچنین یادآور شدند که اینگونه اقدامات، نشان از ضعف محاسباتی از موقعیت جامعه است؛ بنابراین لازم است تا برنامه ریزی های گوناگون در کشور، بر اساس محاسبات درست از وضعیت اجتماعی و فرهنگی صورت گیرد تا چنین اشتباهاتی در عمل بروز نکند.

و اما یکی از مهمترین نکات مورد اشاره آیت الله مکارم شیرازی در این احضار خردمندانه و به موقع، این نکته بود که معظم له تلاش کردند تا صورت مسئله را پاک نکنند؛ به بیان دیگر، ایشان اذعان کردند که نیاز جوانان قم و البته جوانان کشور به برنامه های مفرّح و شاد، یک نیاز غریزی و قطعی است و لازم است تا برنامه های خاص تفریحی و بانشاط برای جوانان و توسط مسئولین تدارک دیده شود؛ مشروط به اینکه اینگونه برنامه ها از هرگونه مسائل خلاف شرع به دور باشد و هماهنگ با فرهنگ متعالی اسلامی تدوین شود.

اکنون می توان به راحتی این اظهارنظر هوشیارانه و حکیمانه را با برخی تیترهای مخابره شده اخیر مثل "با انجام تئاتر خیابانی در قم مخالفیم!!!" یا "بازی فوتبال ایران – کره جنوبی باید تعطیل شود"مقایسه کرد.

اکنون نگاهی به متن عبارت مخابره شده درباره تئاتر خیابانی می اندازیم:

"قم نه تنها هیچ محدودیتی برای فراهم کردن امکانات رفاهی و تفریحی برای مردم ندارد؛ بلکه بیشتر از همه ‌جا نعمت دارد؛ اما نباید فراموش شود که قم، حرم اهل ‌بیت (ع) است و حریم نگه ‌داشتن، یک مسئله مهم است.

حُرمت قم باید حفظ شود از همین رو با اجرای برنامه‌ هایی تحت عنوان تئاتر خیابانی که کنترلی بر آن نیست، مخالفیم.

با جشن گرفتنی که بر آن کنترل است مخالفتی نداریم."

اکنون – اگر از بیش از همه جا نعمت داشتن قم در امکانات رفاهی و تفریحی بگذریم!!! - این سوال مطرح می شود که اصولا تئاتر خیابانی چیست؟

تئاتر خیابانی، نمایشهای غالبا کوتاه (از نظر زمان اجرا) و با کمترین امکانات لازم است که توسط نهاد یا دستگاههای فرهنگی هنری جمهوری اسلامی تدارک دیده می شود تا در مناسبتهای مختلفی مثل هفته دفاع مقدس یا دهه فجر و امثال آن، تئاترهای چند دقیقه ای در کوی و برزن اجرا و نکته یا نکاتی از فرهنگ دفاع مقدس و انقلاب اسلامی برای مردم تذکر داده شود.

پس می توان نتیجه گرفت که اصولا بر تئاتر خیابانی، کنترلی هست! اکنون می توان پرسید چرا گوینده، این استنباط را دارد که کنترلی بر آن نیست؟!!! و آیا اصلا لازم بود جمله بدیهی "با جشنی که کنترلی بر آن باشد مخالفتی نداریم" را بر زبان جاری سازد؟!

البته شاید بخشی از این نوع گزارشها هم به اشتباه سهوی یا عمدی همکاران من در نوشتن گزارشها و اخبار، انتخاب تیترها و پیاده کردن مصاحبه ها یا برداشت غلط از سخنان گوینده بر می گردد و اصولا کدام خبرنگاری است که معنی تئاتر خیابانی را نداند تا به گوینده متذکر شود که اصولا بر تئاتر خیابانی، کنترل هست!

نکته دیگر هم این است که مخالفت با برپایی تئاتر خیابانی در قم، شاید واقعا نظر جدی آن فرد گوینده باشد، اما پرسش این است که چه ضرورتی دارد تا این نظر شاذّ و محیّر العقول، رسانه ای شود و حاشیه ها ایجاد کند؟!

بر می گردیم به بحث شریف موسیقی؛ می توان چنین نتیجه گرفت که حساسیتهای ایجاد شده در بحث برنامه اخیر موسیقایی قم، بیش از آنکه به خود موسیقی و بویژه به موسیقی فاخر و متعالی سنتی ایرانی – که سالهاست در همه کشور و حتی در قم، علاقه مندان بیشماری دارد – برگردد، به حواشی اجرای زنده موسیقی یا همان کنسرت اختصاص دارد که از این رو لازم است تا اجرای موسیقی زنده در همه کشور و بویژه قم (حتی در ابعاد کوچک سالن اداره کل)، با کنترل حواشی انجام پذیرد و اگر چنانچه نمی توان این حواشی را مدیریت کرد، لازم است تا با تدبیر درست، طوری برنامه ریزی کرد که اصل موسیقی متعالی و حلال – که مورد اتفاق اکثر مراجع معظم تقلید حفظهم الله است – در حاشیه قرار نگیرد و آسیب نبیند؛ ان شاء الله.

*کارشناس ارشد فرهنگ و رسانه