آرتروز چرا و چگونه ایجاد می شود؟

گروه سلامت و تغذیه: ستئوآرتریت یا آرتروز یک بیماری غیرالتهابی مفصلی و شایع ترین بیماری مفصلی است. این بیماری در مفاصل متحرک به وجود می آید. بدین ترتیب که تخریب غضروف مفصلی همراه با استخوان سازی جدید در سطح و حاشیه مفاصل درگیر به وجود می آید. به عبارت دیگر غضروف در ناحیه مفاصل (جایی که دو استخوان درکنار یکدیگر قرار گرفته اند) از بین می رود.

عوامل مستعد کننده استئوآرتریت

سن: با افزایش سن، میزان شیوع استئوآرتریت افزایش می یابد.

جنس: نوع درگیری مفاصل قبل از 55 سالگی در هر دو جنس یکسان است ولی با افزایش سن درخانم ها مفاصل دست بیشتر درگیر می شود.

نژاد: میزان شیوع استئوآرتریت در نژاد سیاه پوست و سفیدپوست متفاوت است.

ژنتیک: افرادی که والدین آنها به آرتروز مبتلا هستند، ریسک بالاتری برای ابتلا به این بیماری دارند و بیشتر دچار آن می شوند.

هورمون های جنسی: امکان بروز استئوآرتریت در خانم های بالای 50 سال به خاطر کاهش استروژن مطرح است.

تغذیه: وجود مواد آنتی اکسیدان (مولکولی که باعث جلوگیری از اکسید شدن مواد دیگر می شود) در غذاها باعث پیشگیری یا تأخیر استئوآرتریت می شود.

چاقی: باعث پیشرفت این بیماری می گردد.

ضربه های مفصلی عمده

فشار بیش ازحد به مفصل ناشی از نوع شغل یا ورزش

اختلالات یا نقائص مادرزادی یا رشدی مفصل یا شلی لیگامان ها (رباط یا لیگامان یک نوار یا طناب بافتی محکم و در عین حال قابل انعطاف است که دو سر آن به دو استخوان تشکیل دهنده مفصل می چسبد و مانع دور شدن آنها از یکدیگر می گردد) به خصوص در زانو و قاعده مفصل شست.

استئوآرتریت به آنزیم های تجزیه کننده و تخریب کننده غضروف ربط دارد و این آنزیم ها به وسیله کوندرایتین سولفات مهار می شود.

گلوکزامین (از ترکیب قند گلوکز و اسیدآمینه آمین ایجاد می شود) وکوندرایتین سولفات (ماده طبیعی بهبود دهنده غضروف و جزء پلی ساکاریدها) از اجزای تشکیل دهنده غضروف مفصلی اند.

گلوکزامین به عنوان پیش ساز برای ساخت گلوکز آمینوگلیکان غضروف کاربرد دارد و کوندروسیت ها (سلول های تشکیل دهنده غضروف) را تحریک به ترشح گلیکوامینو گلیکان (پلی ساکارید های شاخه ای)  و پروتئوگلیکان (ترکیب پروتئین و قند) می کند.

کوندرایتین سولفات در ایجاد مقاومت غضروف نسبت به استرس های کششی در شرایط مختلف نقش دارد.

مطالعات آزمایشگاهی زیادی تأثیر این دو ماده را به صورت همراه با هم بر این بیماری ثابت کرده اند.

در نمونه های حیوانی که دچار آسیب غضروفی شدید شده اند درمان با کوندرایتین باعث کاهش قابل ملاحظه ای در از دست دادن پروتئوگلیکان شد. در مقابل تجویز این ماده به حیوانات سالم باعث افزایش سنتز  پروتئوگلیکان می شود. (سنتز (ترکیب دو ماده اولیه و تولید یک چیز جدید است.)

گلوکزامین وکوندرایتین هر دو باعث کاهش التهاب، بهبود آنابولیسم وکاتابولیسم و تعادل ماتریس غضروف خارج سلولی می شوند. (کاتابولیسم یا تخریب فرآیندهایی را شامل می‌شود که طی آن مولکول های غذایی مانند کربوهیدرات ها و ... با واکنش های متوالی به مولکول های ساده تر و کوچک تر شکسته می‌شوند. کاتابولیسم با آزاد سازی انرژی نهفته در درشت مولکول ها همراه است. آنابولیسم به فرآیندهایی گفته می‌شود که طی آن انرژی مصرف می‌گردد و واحدهای سازنده درشت مولکول ها طی واکنش های اختصاصی با هم تجمع یافته و درشت مولکول های یاخته را می‌سازند.

در استئوآرتریت انسانی دو عامل نقش اساسی دارند.

استئوپروتوگرین ((Osteoprotegrin(OPG) که نوعی گلیکوپروتئین است و گیرنده هسته ای (Receptoractivator of nuclear factor- kappa B ligand (RANKL)

هر دو عامل به وسیله استئوبلاست ها (سلول های به وجود آورنده استخوان) سنتز می شوند.

OPG مرحله آخر تمایز استئوکلاست ها (استئوکلاست ها مسئول تجزیه ماده زمینه استخوان در هنگام استخوان سازی هستند.) را مهار می کند و باعث القای آپوپتوز (مرگ فيزيولوژيك سلولي) استئوکلاست ها می شود و بیان گلوکزامین و کوندرایتین را افزایش می دهد.

RANKL یک فاکتور نکروز دهنده تومور است و یک سیتوکین (پروتئین های پاسخ دهنده به التهاب) برای تمایز استئوکلاست ها است. (نکروز استخوان بیماری ای است که بر اثر کاهش جریان خون استخوان ها در مفاصل ایجاد می گردد.) این فاکتور بیان گلوکزامین و کوندرایتین را مهار می کند.

در بیماری استئوآرتریت نسبت oPG به RANkL کاهش می یابد. گلوکزامین وکوندرایتین که به عنوان داروی پیشنهادی این بیماری توصیه می گردد این نسبت را افزایش می دهد.

منابع:

Chondroitin and glucosamine sulfate in combination decrease the pro-resorptive properties of human osteoarthritis subchondral

bone osteoblasts: a basic science study Steeve Kwan Tat1, Jean-Pierre Pelletier1, Josep Vergés2, Daniel Lajeunesse1, Eulàlia Montell2, Hassan Fahmi1, Martin Lavigne3 and Johanne Martel-Pelletier