ده گام تا تحقق سبک زندگی جهادی

مومن جهادی همواره در آمادگی کامل و با تحرک و پویایی و نشاط، زندگی می کند و هر آینه هدف خود که اعتلای پرچم لا اله الا الله بر فراز قلل جهان است را پیش رو دارد وبرای نیل به آن در حال تلاش و کوشش و جهاد است.

مقصود از «جهاد» الزاماً «قتال» نیست. «قتال یک گوشه‌اى از جهاد است. جهاد یعنى حضور در میدان با مجاهدت، با تلاش، با هدف و با ایمان؛ این میشود جهاد. لذا «جاهدوا بأموالکم و أنفسکم فى سبیل اللَه»؛ جهاد با نفس، جهاد با مال. یکى از انواع جهاد با نفس هم این است که شما شب تا صبح را روى یک پروژه‌ى تحقیقاتى صرف کنید و گذر ساعات را نفهمید. جهاد با نفس این است که از تفریحتان بزنید، از آسایش جسمانیتان بزنید»[[3]]

لذا انسان مجاهد در محیط های مختلف – اعم از خانواده، دانشگاه،حوزه یا محل کار-در حال مبارزه با موانع پیشروی اسلام در دنیاست.

«در مبارزه دو چیز حتماً لازم است: یکی اینکه در آن جد و جهد و تحرکی باشد. انسان در رختخواب یا در پستوی خانه که نمی‏تواند مبارزه کند، در مبارزه باید جد و جهدی وجود داشته باشد... دوم اینکه در مقابلش دشمنی باشد.مبارزه در آنجا که دشمن نیست معنا ندارد. پس جهاد متقوم بر این دو رکن است... اساساً همین وجود مانع است که به تلاش انسان معنا و حقیقت معنوی می‏ بخشد و اسمش می‏شود جهاد؛ والا اگر مانع نبود، جهاد معنی نداشت. »[[4]]

زندگی جهادی مختص بحران ها نیست!

منظم ترین نظام های اجتماعی نمی توانند برنامه ای برای سعادت انسان تنظیم کنند.چون حیات اجتماعی انسان توسط خداوند متعال به نحوی طراحی شده که منهای زندگی جهادی به نتیجه نخواهد رسید لذا سبک زندگی جهادی از ویژگی های جوامع بحران زده ای که دچار نوعی عقب ماندگی هستند، نیست تا بخواهند بوسیله آن عقب ماندگی خود را جبران کنند بلکه لازمه یک نظام مترقی و متقن است.

مومن جهادی خستگی ناپذیر است

زندگی جهادی با محدود شدن به حرکت طبیعی در تعارض است. لذا مومن جهادی با تلاش و پشتکار درصدد خدمت است و قدر زمان و لحظات کوتاه را هم می داند و به سادگی از آنها نمی گذرد. خستگی در قاموس جهادی بودن نمی گنجد و این را می توان در سراسر ایام دفاع مقدس در بین رزمندگان به وضوح دید. شهید احمدی روشن و دیگر شهدای هسته ای از مصادیق دقیق مومنان جهادی هستند که در نطنز، با شب بیداری، با کار مضاعف، با دوری از زن و فرزند و با نماز شب کنار لوله های آزمایشگاهی، مشغول مبارزه و جهاد بودند.

جهاد باید خالصانه باشد

از ویژگی های دیگر سبک زندگی جهادی،اخلاص است و خداوند متعال شرط قبول شدن مجاهدان را خلوص می داند:« و کسانى که در راه ما (با نفس خود و دشمن ما) جهاد کردند به یقین آنها را به راه‏هاى (وصول به مقام قرب) خود راهنمایى مى‏کنیم»[[5]]گروهک منافقین با شعار جهاد وارد عرصه انقلاب شدند تا جایی که نام ارگان خود را «سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی» نهادند، اما چون این فرآیند خالصانه در راه خداوند متعال و نصرت دین خدا قرار نگرفت،حاصل آن «منافقین مجاهد» شد.

توکل به خدا؛ کلید مدیریت جهادی

توکل به خدای متعال از جمله نشانه های سبک زندگی جهادی می باشد. در جامعه اسلامی، مؤمنین بر اساس وعده های الهی، تمام کارهای فردی و اجتماعی خود را با توکل به خدا آغاز کرده و حمایت الهی را برای خود کافی می دانند؛ چرا که قرآن کریم می فرماید: «وَ تَوَکَل عَلَی اللهِ وَ کَفَی بِاللهِ وَکیلاً»[[6]]

مؤمن جهادی بر اساس وعده ائمه طاهرین می داند که غنا و عزت، ثمره توکل و اعتماد هر فرد یا جامعه به خداست؛[[7]] و اگر می خواهد جامعه ای عزت مدار داشته باشد، باید در کارهای خود، خدا را در نظر داشته و به او توکل کند. به همین جهت، رهبر معظم انقلاب، توکل و اعتماد به امداد الهی را از جمله ویژگی های مدیریت و کار جهادی دانسته و می فرمایند: «در همه کارها توکل به خدای متعال و استمداد از کمک الهی [کنیم ]؛ به کمک های الهی اعتماد کنیم. [وقتی]شما از خدای متعال کمک می خواهید، راه ها به سوی شما باز می شود»[[8]]

نقش خودباوری در سبک زندگی جهادی

خودباوری یکی از نشانه های جامعه زنده و فعال است. ملتی که خودباوری دارد با نشاط و پویاست. با شور و حرارت فراوان به هدف خود باور دارد و هر لحظه برای رسیدن به آن در حال کوشش بوده و با موانع و دشمنی ها مبارزه می کند. چنین جامعه ای مسئولیت پذیر است و از تقلید منفی و کورکورانه دوری می کند. افراد در این جامعه، از ویژگی های مثبت و منفی خود، آگاهی دارند و در فکر و عمل، استقلال خود را حفظ می کنند. بر این اساس، مقام معظم رهبری، خودباوری و اعتماد به نفس را یکی از ویژگی ها و عوامل مهم در مدیریت جهادی بر می شمارند: «عامل مهم مدیریت جهادی عبارت است از خودباوری و اعتماد به نفس و اعتماد به کمک الهی.»[[9]]

خودباوری و اعتماد به توانایی نیروهای خودی، یکی از هدیه های امام امت(ره) به ملت ایران بود که خلف صالح ایشان، نیز بارها به این مطلب تاکید کرده اند؛ «همان طور که امام فرمودند ما می توانیم، باید عزم داشته باشیم، عزم ملی و مدیریت جهادی می تواند همه این گره ها را باز کند.»[[10]]

نفوذ و نقشه دشمن را باید شناخت

کسی که نتواند دشمن خود را بشناسد و از تهدیدهای او مطلع باشد ، نمی تواند برای مقابله با او برنامه ریزی صحیحی داشته و سیاست دفاعی مناسبی اتخاذ کند. در واقع با شناخت نقشه های دشمن می توان برای راههای نفوذ او برنامه ریزی کرد و از رخنه اش در جامعه اسلامی جلوگیری کرد.به همین جهت، دشمن شناسی در رهنمودهای رهبری، جایگاه ویژه ای داشته و ایشان یکی از شاخصه های مدیریت جهادی را دشمن شناسی می دانند؛ «باید دشمن را شناخت... دشمنی او را باید فهمید، نقشه او را باید تشخیص داد... این شد حرکت جهادی و مدیریت دستگاه؛ چه مدیریت دانشگاه، چه مدیریت وزارت، چه مدیریت هر بخشی از بخش های گوناگون این عرصه عظیم، خواهد شد مدیریت جهادی.»[[11]]

تفکر باید خلاق و نقاد باشد

با نقد و برگزاری کرسی های آزاد اندیشی می توان راههای پیشرفت را زودتر شناخت و همچنین برای زدودن مشکلات و موانع چاره ای اندیشید. تفکر نقادانه به خصوص از سوی اهل فن در هر مجموعه ای، بهترین راه شناخت نقاط قوت و ضعف آن سیستم است. اگر در جامعه، علماء، اساتید، روشنفکران متدین و هنرمندان متعهد با نگاه تخصصی خود، نقاط ضعف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و.... در جامعه را به مسئولین و مدیران جامعه، گوشزد نمایند، جامعه مسیر رشد خود را سریع تر و بهتر طی خواهد کرد.

مقام معظم رهبری، درباره نگاه نقادانه در عرصه فرهنگی می فرمایند:

«علما، اساتید، روشنفکران انقلابی، هنرمندان و متعهد، نگاه نقادانه خودشان را نسبت به اوضاع فرهنگی کشور همچنان داشته باشند و تذکر بدهند. البته من در مورد تذکرات، معتقدم باید با منطق محکم و بیان روشن، نقطه نظرات صحیح را ارائه بدهند. بنده با تهمت زنی و جنجال آفرینی، با تکفیر و متهم کردن این و آن، موافق نیستم. اعتقاد من این است که مجموعه انقلابی کشور ـ که بحمدالله تعداد بی شماری از آن ها در بین جوان ها و صاحب نظران، اساتید، بزرگان و تحصیل کرده های ما حضور دارند، می توانند با منطقِ محکم وارد میدان بشوند، نقادی کنند، نقاط ضعف و نقاط منفی را به رخ ما مسئولین بکشانند. گاهی می شود که مسئول، متوجه نیست در متن جامعه چه می گذرد، اما آن جوان در متن جامعه است، او می فهمد؛ آن عزم ملی و مدیریت جهادی که عرض کردیم در زمینه فرهنگ، این است.»[[12]]

نقش کارآمدی موفقیت مدیر جهادی

از دیگر ویژگی های مومنان جهادی؛کارآمدی است.کارآمدی آن است که کارها به نیکویی انجام شود. کارآمدی، درخور بودن، به کار آمدن، مورد استعمال یافتن، مفید بودن و خدمت کردن است.[[13]] در فرهنگ اصطلاحات مدیریت، کارآمدی به مفهوم میزان موفقیت در تحقق هدف ها و یا انجام ماموریت است که نشان دهنده درجه رسیدن به اهداف می باشد. [[14]]زمانی می توان یک مومن جهادی را کارآمد دانست که با در نظر گرفتن امکانات و موانع موجود به اهداف تعیین شده، رسیده و بتواند مشکلات جامعه را حل کند.

از آنجا که کارآمدی یکی از عوامل رشد در هر نظامی بوده و بقای هر برنامه و مجموعه ای به کارآمدی آن است، هر نظامی، به ویژه نظام های اجتماعی و سیاسی به دنبال رشد کارآمدی خود هستند. در نظام جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یک الگوی موفق نظام اجتماعی ـ سیاسی که بر پایه احکام دین مبین اسلام، پایه ریزی شده است، کارآمدی یکی از شاخصه های مدیریت دینی و جهادی به حساب می آید. به این خاطر، رهبر معظم انقلاب کارآمدی را به عنوان هویت و حیثیت نظام، مطرح کرده و می فرمایند: «مطلب دوم در مورد آن حقیقتی است که یکی از جلوه های زیبای آن را در این مجموعه کاری - مجموعه «مپنا» - می شود دید: حقیقت کارآمدی، کارآمدی ناشی از دانش و هوش و پشتکار و ابتکار و عزمِ راسخ که خوشبختانه ما این را در این مجموعه مشاهده می کنیم؛ این نگاه ما به کل حرکت کشور است.»[[15]]

نباید به «کم» قانع شد!

بدترین آفتی که می تواند دامن گیر مومن انقلابی شود آنست که از به وضع موجود راضی باشد و برای پیشرفت همتی نکند.حضرت علی (ع) می فرماید: «اَلشَرَفُ بِالهِمَمِ العالیهِ لا بِالرِمَمِ البالیهِ؛ [[16]]شرافت به همت های بلند است، نه به (تفاخر به گذشتگان) و استخوان های پوسیده آنان.» بنابراین هر فرد یا جامعه ای به اندازه تلاش و همتی که از خود نشان می دهد به قله های رفیع شرافت و موفقیت، دست خواهد یافت. قطعاً کارهای بزرگ در هر جامعه ای، نتیجه همت های والا و عالی و به تعبیر مقام معظم رهبری همت جهادی افراد در جامعه خواهد بود؛ «با حرکت عادی نمی شود پیش رفت؛ باحرکت عادی و احیاناً خواب آلوده و بی حساسیت نمی شود کارهای بزرگ را انجام داد؛ یک همت جهادی لازم است، تحرک جهادی و مدیریت جهادی برای این کارها لازم است. حرکتی که می شود باید علمی، پر قدرت، با برنامه و هم مجاهدانه باشد.»[[17]]

البته این همت عالی، اگر با نیت خالص، جهت خدمت رسانی به جامعه و برادران دینی باشد، ارزشمند خواهد بود. مقام معظم رهبری، مسئولیت پذیری به نیت خدمت به مصالح کشور را بزرگترین کار جهادی می نامند؛ «این مسئولیت ها اگر به طور جدی، به دور از انگیزه های شخصی، به دور از هر چیزی جز انگیزه خدمت به مصالح کشور انجام بگیرد، بزرگ ترین کار جهادی است؛ کار جهادی یعنی این؛ انگیزه های گوناگون را نباید دخالت داد، اولویت ها را باید نگاه کرد.»[[18]]

سبک زندگی جهادی مقدمه عصر ظهور

مومن جهادی زندگی را برای جهاد و مبارزه می خواهد نه جهاد ومبارزه را برای زندگی! به بیان دیگر انسان مجاهد؛شیفته خدمت است نه تشنه قدرت.جهاد و مجاهدت در عصر غیبت و ظهور از توفیقات الهی است لذا امیرمومنان در نهج البلاغه می فرماید:« براستى که جهاد یکى از درهاى بهشت است که خداوند آن را براى اولیاى خاص خود گشوده است. جهاد جامه تقوا و زره استوار خداوند و سپر محکم اوست.»[6]امام زمان نیز مشتاق دیدار سیصد وسیزده مومن جهادی است تا به اتفاق آنها با رمز جهاد،ظهور اتفاق افتد.