سنت هاي رايج ماه رمضان در بين مردم زنجان
مردم استان زنجان ماه رمضان را فرصت مغتنمي براي عبادت، خودسازي و تذهيب روح و نفس مي دانند و خود رااز ماه هاي رجب و شعبان براي شرکت در ضيافت الهي آماده مي کنند.
مومنان اين خطه با غبارروبي از مساجد، امامزاده ها، تکايا و منازل و
خريد اقلام و مايحتاج ضروري خود، از روزهاي پاياني ماه شعبان رسما به پيشباز رمضان، ماه نزول قرآن مي روند.
روزه داري مومنين زنجان معمولا همزمان باآخرين روز ماه شعبان المکرم و برخي مواقع نيز يک هفته قبل از آغاز ماه رمضان، تحت عنوان "روزه پيشباز" آغاز مي شود و عيدسعيد فطر خاتمه مي يابد.
درطول ماه رمضان که به زبان ترکي "اوروشليق" خوانده مي شود مساجد، اماکن مقدس و نمازخانه هاي اين استان مملو از جماعت روزه داري مي شود که با انگيزه ي تکميل عبادت و کسب فيض بيشتر، نمازهاي يوميه را به جماعت اقامه مي کنند.
فعاليت هاي ديني و مذهبي در اين ماه در شهرها و روستاهاي استان به اوج خود مي رسد و کلاس هاي ويژه قرائت، تفسير و تعليم قرآن، جلسات احاديث، علوم ديني و فقهي به طور گسترده در اماکن مقدسه و منازل مردم برگزار مي شود.
آحاد مختلف مردم اين استان از قديم الايام اعتقاد دارند، ماه رمضان با خود خير وبرکت مي آورد و اعضاي خانواده اي که در آن روزه خوار بدون عذر موجه وجود داشته باشد از نعمات و برکات بيکران ضيافت خداوندي محروم مي شوند.
مردم زنجان روزه گرفتن در دهه اول ماه مبارک رمضان را " يوقوشا داشينان- چيخماق " ( حرکت در سربالايي تند کوه با بار سنگ )، ده روز دوم اين ماه را "يوقوشا کرپيجينن چيخماق " (بالارفتن از دامنه کوه با بار خشت ) و روزه داري در دهه ي سوم اين ايام پربرکت را "انيشه قاشماق سو ايچماق کيميندي" (پايين آمدن از دامنه کوه مثل آب خوردن است ) تعبير مي کنند.
به اعتقاد مردم زنجان ، در ماه مبارک رمضان اعضاي بالغ خانواده ها از ثواب روزه هاي کله گنجشکي کودکان و افراد نابالغ برخوردار مي شوند و به همين خاطر، والدين کودکان خودرا به گرفتن روزه ي نصفه روز ترغيب مي کنند و درقبال پرداخت وجهي، روزه ي کله گنجشکي آنان را مي خرند.
مردم اين منطقه در شب هاي قدر نيز با برپايي آيين هاي ويژه و خاصي از قبيل دعا و نيايش، شرکت در محافل معنوي دعاي جوشن کبير ، دعاي فرج امام زمان و ابوحمزه، اقامه نماز هفت قل هواللهي، حضور درمساجد و تکايا و قرآن سرگرفتن، 19 و 21 و 23 ماه مبارک رمضان را گرامي مي دارند.
خواندن سوره هاي عنکبوت ، روم ، دخان و قدر از ديگر باورهاي کهن مردم اين استان است که در شب هاي قدر عملي مي شود.
برپايي جشن و شادي در شب بيست و هفتم ماه رمضان (شب قتل ابن ملجم مرادي ) تا هنگام سحر و خوردن کله پاچه اي که همراه با سير پخته شده است براي افطار و سحري در اين شب نيز جزيي از باورهاي مردم زنجان را تشکيل مي دهد.
دوختن کيسه برات "برات کيسه سي" در آخر ماه رمضان به تعداد اعضاي خانواده نيز از آداب ورسوم مردم اين منطقه است و مادر خانواده اين کيسه را درمسجد و بين دو نماز ظهر و عصر و دعاهاي تعقيبات نماز ، با پارچه ي سفيد چلواري و نخ و سوزن کارنکرده مي دوزد.
براي بريدن نخ و پارچه ي اين کيسه به جاي چاقو و قيچي از دندان ها استفاده و يک سکه ي "پول" نيز در قسمت پايين آن قرار داده مي شود.
به اعتقاد زنجاني ها اگر اين کيسه ها توسط پنج زن سيده که اسامي آنها فاطمه يا يکي از القاب حضرت زهرا (س ) باشد لمس شود، برکت و نعمت خدا به همراه اين کيسه ها به خانه هاي آنان وارد مي شود و اعضاي خانواده به آرزوي خود مي رسند.
خواندن نماز مغرب و عشا پس از قرايت دعا و آياتي از قرآن کريم چون سوره ي مبارکه قدر به تعداد سه يا هفت بار قبل از خوردن اولين لقمه افطاري از ديگر آداب و رسوم زنجاني ها به شمار مي رود و روزه داران اين ديار معمولا افطار خود را با خرما و يا نمک باز مي کنند.
زنجاني ها در سال هاي دور که وسايل ارتباطي چون راديو و تلويزيون به ندرت و تنها در منازل تعدادي از متمولين شهر يافت مي شد، زمان افطار را بااستفاده از رشته هاي نخ سياه و سفيد تعيين مي کردند.
به همين منظور دو رشته نخ سياه و سفيد را در مقابل چشم قرار داده و زماني که چشم قادر به تشخيص اين دو رنگ از هم نمي شد، افطار مي کردند.
آش کشک، آش ترش، شيربرنج، آش بلغور ، تاس کباب ، فرني، کله پاچه، حلوا، آبگوشت کوفته ، کالاجوش ، پياز آب ، سوپ، رنگينک و انواع خورشت ها از جمله غذاهايي است که براي افطاري و سحري خانواده ها طبخ مي شود.
نان چايي ، بربري ، فتير ، شيرمال روغني و شيرين ، زولبيا وباميه و پشمک نيز از جمله نان ها و شيريني هاي سنتي است که بيشتر در ماه مبارک رمضان در اين استان پخت و عرضه مي شود.
زنجاني ها همچنين عادت دارند در ايام ماه مبارک رمضان، کدورت و اختلاف هاي فيمابين را برطرف و نسبت به هم محبت بيشتري ابراز کنند چراکه معتقدند لطف خدا بيشتر شامل حال کساني مي شود که دل مومن روزه داري را شاد مي کند.
تهيه و توزيع مايحتاج عمومي از قبيل برنج ، روغن، گوشت و آرد بين افراد و خانواده هاي نيازمند در آستانه ي ماه مبارک رمضان و همزمان با شب هاي قدر نيز از ديگر آدابي است که از ساليان دور بين زنجاني هاي اصيل رايج است.
مومنان اين خطه با غبارروبي از مساجد، امامزاده ها، تکايا و منازل و
خريد اقلام و مايحتاج ضروري خود، از روزهاي پاياني ماه شعبان رسما به پيشباز رمضان، ماه نزول قرآن مي روند.
روزه داري مومنين زنجان معمولا همزمان باآخرين روز ماه شعبان المکرم و برخي مواقع نيز يک هفته قبل از آغاز ماه رمضان، تحت عنوان "روزه پيشباز" آغاز مي شود و عيدسعيد فطر خاتمه مي يابد.
درطول ماه رمضان که به زبان ترکي "اوروشليق" خوانده مي شود مساجد، اماکن مقدس و نمازخانه هاي اين استان مملو از جماعت روزه داري مي شود که با انگيزه ي تکميل عبادت و کسب فيض بيشتر، نمازهاي يوميه را به جماعت اقامه مي کنند.
فعاليت هاي ديني و مذهبي در اين ماه در شهرها و روستاهاي استان به اوج خود مي رسد و کلاس هاي ويژه قرائت، تفسير و تعليم قرآن، جلسات احاديث، علوم ديني و فقهي به طور گسترده در اماکن مقدسه و منازل مردم برگزار مي شود.
آحاد مختلف مردم اين استان از قديم الايام اعتقاد دارند، ماه رمضان با خود خير وبرکت مي آورد و اعضاي خانواده اي که در آن روزه خوار بدون عذر موجه وجود داشته باشد از نعمات و برکات بيکران ضيافت خداوندي محروم مي شوند.
مردم زنجان روزه گرفتن در دهه اول ماه مبارک رمضان را " يوقوشا داشينان- چيخماق " ( حرکت در سربالايي تند کوه با بار سنگ )، ده روز دوم اين ماه را "يوقوشا کرپيجينن چيخماق " (بالارفتن از دامنه کوه با بار خشت ) و روزه داري در دهه ي سوم اين ايام پربرکت را "انيشه قاشماق سو ايچماق کيميندي" (پايين آمدن از دامنه کوه مثل آب خوردن است ) تعبير مي کنند.
به اعتقاد مردم زنجان ، در ماه مبارک رمضان اعضاي بالغ خانواده ها از ثواب روزه هاي کله گنجشکي کودکان و افراد نابالغ برخوردار مي شوند و به همين خاطر، والدين کودکان خودرا به گرفتن روزه ي نصفه روز ترغيب مي کنند و درقبال پرداخت وجهي، روزه ي کله گنجشکي آنان را مي خرند.
مردم اين منطقه در شب هاي قدر نيز با برپايي آيين هاي ويژه و خاصي از قبيل دعا و نيايش، شرکت در محافل معنوي دعاي جوشن کبير ، دعاي فرج امام زمان و ابوحمزه، اقامه نماز هفت قل هواللهي، حضور درمساجد و تکايا و قرآن سرگرفتن، 19 و 21 و 23 ماه مبارک رمضان را گرامي مي دارند.
خواندن سوره هاي عنکبوت ، روم ، دخان و قدر از ديگر باورهاي کهن مردم اين استان است که در شب هاي قدر عملي مي شود.
برپايي جشن و شادي در شب بيست و هفتم ماه رمضان (شب قتل ابن ملجم مرادي ) تا هنگام سحر و خوردن کله پاچه اي که همراه با سير پخته شده است براي افطار و سحري در اين شب نيز جزيي از باورهاي مردم زنجان را تشکيل مي دهد.
دوختن کيسه برات "برات کيسه سي" در آخر ماه رمضان به تعداد اعضاي خانواده نيز از آداب ورسوم مردم اين منطقه است و مادر خانواده اين کيسه را درمسجد و بين دو نماز ظهر و عصر و دعاهاي تعقيبات نماز ، با پارچه ي سفيد چلواري و نخ و سوزن کارنکرده مي دوزد.
براي بريدن نخ و پارچه ي اين کيسه به جاي چاقو و قيچي از دندان ها استفاده و يک سکه ي "پول" نيز در قسمت پايين آن قرار داده مي شود.
به اعتقاد زنجاني ها اگر اين کيسه ها توسط پنج زن سيده که اسامي آنها فاطمه يا يکي از القاب حضرت زهرا (س ) باشد لمس شود، برکت و نعمت خدا به همراه اين کيسه ها به خانه هاي آنان وارد مي شود و اعضاي خانواده به آرزوي خود مي رسند.
خواندن نماز مغرب و عشا پس از قرايت دعا و آياتي از قرآن کريم چون سوره ي مبارکه قدر به تعداد سه يا هفت بار قبل از خوردن اولين لقمه افطاري از ديگر آداب و رسوم زنجاني ها به شمار مي رود و روزه داران اين ديار معمولا افطار خود را با خرما و يا نمک باز مي کنند.
زنجاني ها در سال هاي دور که وسايل ارتباطي چون راديو و تلويزيون به ندرت و تنها در منازل تعدادي از متمولين شهر يافت مي شد، زمان افطار را بااستفاده از رشته هاي نخ سياه و سفيد تعيين مي کردند.
به همين منظور دو رشته نخ سياه و سفيد را در مقابل چشم قرار داده و زماني که چشم قادر به تشخيص اين دو رنگ از هم نمي شد، افطار مي کردند.
آش کشک، آش ترش، شيربرنج، آش بلغور ، تاس کباب ، فرني، کله پاچه، حلوا، آبگوشت کوفته ، کالاجوش ، پياز آب ، سوپ، رنگينک و انواع خورشت ها از جمله غذاهايي است که براي افطاري و سحري خانواده ها طبخ مي شود.
نان چايي ، بربري ، فتير ، شيرمال روغني و شيرين ، زولبيا وباميه و پشمک نيز از جمله نان ها و شيريني هاي سنتي است که بيشتر در ماه مبارک رمضان در اين استان پخت و عرضه مي شود.
زنجاني ها همچنين عادت دارند در ايام ماه مبارک رمضان، کدورت و اختلاف هاي فيمابين را برطرف و نسبت به هم محبت بيشتري ابراز کنند چراکه معتقدند لطف خدا بيشتر شامل حال کساني مي شود که دل مومن روزه داري را شاد مي کند.
تهيه و توزيع مايحتاج عمومي از قبيل برنج ، روغن، گوشت و آرد بين افراد و خانواده هاي نيازمند در آستانه ي ماه مبارک رمضان و همزمان با شب هاي قدر نيز از ديگر آدابي است که از ساليان دور بين زنجاني هاي اصيل رايج است.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
