اندیشکده موسسه یهودی امور امنیت ملی:
چهارچوب هسته‌ای ایران تعریف یک توافق بد است
عضو ارشد یک اندیشکده صهیونیستی معتقد است حتی اگر تصدیق کنیم که مضمون فکت شیت‌ها همان چیزی است که طرفین بر سر آن توافق کرده‌اند، این چهارچوب باز همخطرناک و پرمخاطره و واضح است که این چهارچوب تعریف یک توافق بد است.
به گزارش بولتن نیوز، اندیشکده موسسه یهودی امور امنیت ملی (جینسا) میزبان هیئتی بود تا به ارزیابی توافقی که بر سر چهارچوب برنامه هسته‌ای ایران در ۲ آوریل صورت گرفت بپردازد و نکات مهمی را که باید در هرگونه توافق نهایی برای جلوگیری از دستیابی ایران به توانمندی تولید سلاح هسته‌ای مورد توجه قرار گیرد، اعلام کند. این نشست میزبان سفیر «اریک اِدِلمن»، مدیر همکار کارگروه ایران در مرکز گموندر، «جان هانا» و «دکتر رِی تاکیه»، اعضای کارگروه ایران در مرکز گموندر و از اعضای ارشد اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا و «جاناتان روحه»، مدیر مرکز گموندر بود که چکیده اظهاراتشان در ادامه عنوان خواهد شد.
■ چهارچوب به مسائل بسیار مهمی توجه نکرده است ■
- نظر شما نسبت به توافق و نحوه دستیابی به آن چیست؟
-سفیر اریک اِدِلمن: «من فکر می‌کنم آنچه ما می‌توانیم از این توافق نتیجه بگیریم آن است که در حقیقت هیچ توافق واقعی در مورد چهارچوب حاصل نشده است. ما فقط فکت شیت‌ها را داریم: یکی فکت شیت وزارت خارجه آمریکا، یکی ایران، و فکت شیت‌های کشورهای دیگر. تفاوت‌های نسبتاً جدی در مورد آنچه دقیقاً مورد توافق قرار گرفته در میان گروه‌ها وجود دارد. این مسئله موجب اختلافات و مشکلات مختلفی بین بازه زمانی اکنون و ۱ جولای می‌شود.
«حتی اگر شما فکت شیت‌ها را بدون تردید بپذیرید، واضح است که همه مسائل مورد توافق قرار نگرفته است. در مورد سرعت و میزان حذف تحریم‌ها هیچ توافقی صورت نگرفته، و به وضوح هیچ توافق دقیقی در مورد اینکه چه اتفاقی برای بیش از ۳۰۰ کیلوگرم ذخیره اورانیوم با غنای پایین خواهد افتاد وجود ندارد، و واضح است که هیچ توافقی برای رسیدگی به ابعاد نظامی گذشته برنامه، یا در مورد شرایط راستی‌آزمایی صورت نگرفته است. این بدان معنا است که برخی از نگرانی‌های مهمی که ما در سند خود مطرح کردیم، امروز نیز قابل مذاکره و بحث مجدد هستند.»
■ اینکه ظریف واقعاً نماینده رهبری باشد جای تردید دارد ■
-دکتر رِی تاکیه: «یک سؤال مهم آن است که وزیر امور خارجه ایران، «ظریف» از طرف چه کسی بر سر توافق مذاکره می‌کند. من فکر می‌کنم که امروز در شرایطی قرار گرفته‌ایم که شک داریم تیم مذاکراتی واقعاً نماینده اراده رهبر ایران باشند. اگر این نگرانی صحیح باشد، آیا واقعاً تمایلی به ورود به مذاکره با فردی خواهید داشت که نماینده رهبری نباشد؟ … امروز من واقعاً برایم جای سؤال است که آیا سیستم ایران واقعاً کارآمد است یا خیر. تنها راه برای ارزیابی تفکر «آیت‌الله خامنه‌ای» گوش دادن به سخنان وی است.»
■ هیچ چیز مانع پیشرفت هسته‌ای ایران نخواهد شد ■
جان هانا: «حتی اگر تصدیق کنیم که مضمون فکت شیت‌ها همان چیزی است که طرفین بر سر آن توافق کرده‌اند، به عقیده من باز هم این چهارچوب خطرناک و پرمخاطره است –واضح است که این چهارچوب تعریف یک توافق بد است. اگر شرط زمان پایانی ۱۰-۱۵ سال را بپذیریم، حتی رئیس‌جمهور نیز تأیید کرده که هیچ چیز مانع از آن نمی‌شود که ایران ظرف ۱۳ سال یا زمانی در این حدود به زمان گریز هسته‌ای صفر نرسد. در نهایت تنها نتیجه آن است که ایران که حامی اصلی تروریسم است و همچنان آمریکا را دشمن اصلی خود می‌داند باید از خاورمیانه بیرون رانده شود.
«با توجه به انواع حذف تحریم‌ها که طبق توافق نصیب ایران می‌شود، حتی اگر تمام تحریم‌ها نیز در لحظه امضای توافق برداشته نشود، به اعتقاد من همین که ایران خود را با محدودیت‌های اصلی در سانتریفیوژها، حجم ذخایر اورانیوم و بازرسی‌های جدید هماهنگ کند –که همگی در مدت زمانی کوتاهی انجام خواهند شد- اغلب تحریم‌ها معلق شده و ایران به ده‌ها یا حتی صدها میلیارد دلار سرمایه بلوکه شده و سرمایه‌گذاری‌ها و تجارت جدید دست خواهد یافت. پس از آغاز این توافق، به گمان من احتمال زیادی دارد که ایران تلاش‌های خود برای بی‌ثبات ساختن منطقه را دو برابر کرده و از برتری خود دفاع خواهد کرد. من فکر می‌کنم که این مسئله برای آمریکای ابرقدرت که با قدرتی در حال توسعه وارد مذاکره شده، که تحت محدودیت‌ها و ضعف‌های زیادی است، خطری غیرقابل قبول است. در نهایت، به گمان من احتمال اینکه ایران پس از توافق فعالیت‌های بی‌ثبات‌سازی خود را تسریع کند بیش از ۵۰ درصد است، و بنابراین شاهد خواهیم بود که کشورهای دیگر منطقه به سمت ایجاد توانمندی هسته‌ای خود پیش خواهند رفت.»
■ چهارچوب اعلام‌شده نمی‌تواند تمام راه‌های دستیابی ایران به بمب را مسدود سازد ■
جاناتان روحه: «آمریکا توافق را به عنوان مانعی برای چهار مسیر رسیدن ایران به بمب مطرح می‌کند گریز با استفاده از اورانیوم (در نطنز و فردو) یا پلوتونیوم، یا با استفاده از فعالیت مخفیانه. فکت شیت‌ها موجب افزایش این نگرانی شده‌اند که شاید توافق نهایی تمام این مسیرها را هموارتر سازد. از جنبه فنی، گزینه‌های گریز تا حد معینی از نظر ظرفیت غنی‌سازی در نطنز و فردو، و از نظر طراحی راکتور آب سنگین اراک محدود می‌شود، اما تمام این امتیازات ظاهراً حداقلی و قابل بازگشت است. به علاوه، گزینه اقدام مخفیانه مسدود نخواهد شد، زیرا ظاهراً قرار نیست ایران در زمینه ابعاد نظامی گذشته برنامه هسته‌ای خود شفاف عمل کند و همچنین شکاف‌های جدی در سیستم مشهور راستی‌آزمایی وجود خواهد داشت.
«بنابراین باز هم جنبه سیاسی مسدود کردن تمام راه‌های دستیابی به بمب باقی می‌ماند. حتی اگر با هدف دولت که افزایش زمان گریز ایران به یک سال است موافق باشید، ذات حداقلی و برگشت‌پذیر امتیازات ایران به شکلی که در فکت شیت‌ها بیان شده باعث می‌شود که توانایی گروه ۱+۵ در کشف بدون چون‌وچرای هرگونه تخلف و واکنش سریع به آنها اهمیت بیشتری بیابد. آنطور که گزارش ماه گذشته این کارگروه مدعی می‌شود، دلایل مختلفی وجود دارد که این هدف به درستی میسر نخواهد شد و بنابراین نمی‌توانید مطمئن باشد که ایران واقعاً از دنبال کردن مسیرهای دستیابی به بمب منع شود.»
■ اوباما باید به خواسته نمایندگان کنگره توجه کند ■
- آمریکا چه تغییری می‌تواند یا باید ایجاد کند؟
سفیر اریک اِدلمان: «رئیس‌جمهور نباید سعی کند که حمایت نمایندگان مردم آمریکا را جلب کند و نباید صرفاً با اقدام اجرایی به دنبال رسیدن به توافق باشد، به ویژه آنکه اغلب مسائل مورد بحث مواردی هستند که قبلاً از سوی کنگره آمریکا به عنوان قانون تصویب شده‌اند و احتمالاً باید لغو شوند. …بدون جلب حمایت کنگره، دلیلی وجود ندارد که باور کنیم که توافق نهایی تا زمان انتقال قدرت در سال ۲۰۱۷، صرف‌نظر از اینکه چه کسی به عنوان رئیس‌جمهور بعدی انتخاب شود، دوام بیاورد.
«اگر این توافق حاصل شود و مجلس ایران و شورای امنیت سازمان ملل بتوانند به آن رأی دهند اما نمایندگان منتخب مردم آمریکا حق رأی دادن به آن را نداشته باشند، بسیار غیرعادی خواهد بود.»
■ ایران از کنگره به عنوان اهرمی برای فشار بر دولت آمریکا بهره می‌گیرد ■
دکتر رِی تاکیه: «من نگران آن هستم که مذاکره‌کنندگان ایرانی کاملاً آماده هستند که همان مسیر همیشگی را پیش بگیرند، یعنی از ضرب‌الاجل‌ها به ضرر آمریکا استفاده کنند. بین شرایط اهرم فشار واقعی بکار گرفته شده از سوی طرفین ناهماهنگی وجود دارد. ایرانیان از کنگره آمریکا علیه «کِری» بهره می‌گیرند، اما طرف مقابل اقدام مشابهی نداشته و مدعی است که معیارهای کنگره به ضرر توافق خواهد بود.
«از ماه نوامبر، همه می‌دانستند که ایران باید ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را از کشور خارج سازد. در یکی از آخرین روزهای مذاکرات، ایران گفت که آنها هیچ چیزی را از کشور خارج نمی‌کنند و این مسئله را همواره به آمریکا گفته‌اند. این سخن صحیح نیست –ایران از تعهدی که پذیرفته بود تخلف کرده است- اما حتی ناراحت‌کننده‌تر از آن اینکه وزارت خارجه آمریکا در این موضوع از ایران حمایت کرد. در آن لحظه، هر مقامی در ایران می‌دانست که اگر آنها از تعهد خود برای توافق تخطی کنند، وزارت خارجه از آنها دفاع می‌کند. «کِری» باید در تخلف آشکاری از قول‌هایی که ایران ماه‌ها قبل به گروه ۱+۵ داده بود با آنها برخورد می‌کرد.»
■ اقدامات دولت موجب بی‌اعتمادی متحدان عربی آمریکا به این کشور شده است ■
جان هانا: «من فکر می‌کنم که حرکاتی که از سوی دولت در حمایت از متحدان عربمان شاهد بوده‌ایم با زمان‌بندی توافق ایران مرتبط است، تا بتوانند توافق را به عربستان و مصر و دیگران تحمیل کنند. به گمان من به طور کلی، حداقل از زمانی که سوریه از خط قرمز رئیس‌جمهور در استفاده از تسلیحات شیمیایی در سال ۲۰۱۳ تخطی کرد، تردیدهای جدی در مورد قابل اعتماد بودن آمریکا شکل گرفته است. مشکل می‌توان گفت که دولت برای حل این مشکل چه می‌تواند بکند –در تئوری ارائه راهکاری برای فشار بر سوریه جهت حل بحران می‌تواند راه‌حل این مشکل باشد، اما احتمال چنین حالتی نزدیک به صفر است. …توانایی آمریکا برای شکل دادن و تأثیر گذاشتن بر تفکر راهبردی متحدان ما در منطقه به شکلی خطرناک به خطر افتاده است.»
■ چهارچوب به مسائل بسیار مهمی توجه نکرده است ■
- نظر شما نسبت به توافق و نحوه دستیابی به آن چیست؟
-سفیر اریک اِدِلمن: «من فکر می‌کنم آنچه ما می‌توانیم از این توافق نتیجه بگیریم آن است که در حقیقت هیچ توافق واقعی در مورد چهارچوب حاصل نشده است. ما فقط فکت شیت‌ها را داریم: یکی فکت شیت وزارت خارجه آمریکا، یکی ایران، و فکت شیت‌های کشورهای دیگر. تفاوت‌های نسبتاً جدی در مورد آنچه دقیقاً مورد توافق قرار گرفته در میان گروه‌ها وجود دارد. این مسئله موجب اختلافات و مشکلات مختلفی بین بازه زمانی اکنون و ۱ جولای می‌شود.
«حتی اگر شما فکت شیت‌ها را بدون تردید بپذیرید، واضح است که همه مسائل مورد توافق قرار نگرفته است. در مورد سرعت و میزان حذف تحریم‌ها هیچ توافقی صورت نگرفته، و به وضوح هیچ توافق دقیقی در مورد اینکه چه اتفاقی برای بیش از ۳۰۰ کیلوگرم ذخیره اورانیوم با غنای پایین خواهد افتاد وجود ندارد، و واضح است که هیچ توافقی برای رسیدگی به ابعاد نظامی گذشته برنامه، یا در مورد شرایط راستی‌آزمایی صورت نگرفته است. این بدان معنا است که برخی از نگرانی‌های مهمی که ما در سند خود مطرح کردیم، امروز نیز قابل مذاکره و بحث مجدد هستند.»
■ اینکه ظریف واقعاً نماینده رهبری باشد جای تردید دارد ■
-دکتر رِی تاکیه: «یک سؤال مهم آن است که وزیر امور خارجه ایران، «ظریف» از طرف چه کسی بر سر توافق مذاکره می‌کند. من فکر می‌کنم که امروز در شرایطی قرار گرفته‌ایم که شک داریم تیم مذاکراتی واقعاً نماینده اراده رهبر ایران باشند. اگر این نگرانی صحیح باشد، آیا واقعاً تمایلی به ورود به مذاکره با فردی خواهید داشت که نماینده رهبری نباشد؟ … امروز من واقعاً برایم جای سؤال است که آیا سیستم ایران واقعاً کارآمد است یا خیر. تنها راه برای ارزیابی تفکر «آیت‌الله خامنه‌ای» گوش دادن به سخنان وی است.»
■ هیچ چیز مانع پیشرفت هسته‌ای ایران نخواهد شد ■
جان هانا: «حتی اگر تصدیق کنیم که مضمون فکت شیت‌ها همان چیزی است که طرفین بر سر آن توافق کرده‌اند، به عقیده من باز هم این چهارچوب خطرناک و پرمخاطره است –واضح است که این چهارچوب تعریف یک توافق بد است. اگر شرط زمان پایانی ۱۰-۱۵ سال را بپذیریم، حتی رئیس‌جمهور نیز تأیید کرده که هیچ چیز مانع از آن نمی‌شود که ایران ظرف ۱۳ سال یا زمانی در این حدود به زمان گریز هسته‌ای صفر نرسد. در نهایت تنها نتیجه آن است که ایران که حامی اصلی تروریسم است و همچنان آمریکا را دشمن اصلی خود می‌داند باید از خاورمیانه بیرون رانده شود.
«با توجه به انواع حذف تحریم‌ها که طبق توافق نصیب ایران می‌شود، حتی اگر تمام تحریم‌ها نیز در لحظه امضای توافق برداشته نشود، به اعتقاد من همین که ایران خود را با محدودیت‌های اصلی در سانتریفیوژها، حجم ذخایر اورانیوم و بازرسی‌های جدید هماهنگ کند –که همگی در مدت زمانی کوتاهی انجام خواهند شد- اغلب تحریم‌ها معلق شده و ایران به ده‌ها یا حتی صدها میلیارد دلار سرمایه بلوکه شده و سرمایه‌گذاری‌ها و تجارت جدید دست خواهد یافت. پس از آغاز این توافق، به گمان من احتمال زیادی دارد که ایران تلاش‌های خود برای بی‌ثبات ساختن منطقه را دو برابر کرده و از برتری خود دفاع خواهد کرد. من فکر می‌کنم که این مسئله برای آمریکای ابرقدرت که با قدرتی در حال توسعه وارد مذاکره شده، که تحت محدودیت‌ها و ضعف‌های زیادی است، خطری غیرقابل قبول است. در نهایت، به گمان من احتمال اینکه ایران پس از توافق فعالیت‌های بی‌ثبات‌سازی خود را تسریع کند بیش از ۵۰ درصد است، و بنابراین شاهد خواهیم بود که کشورهای دیگر منطقه به سمت ایجاد توانمندی هسته‌ای خود پیش خواهند رفت.»
■ چهارچوب اعلام‌شده نمی‌تواند تمام راه‌های دستیابی ایران به بمب را مسدود سازد ■
جاناتان روحه: «آمریکا توافق را به عنوان مانعی برای چهار مسیر رسیدن ایران به بمب مطرح می‌کند گریز با استفاده از اورانیوم (در نطنز و فردو) یا پلوتونیوم، یا با استفاده از فعالیت مخفیانه. فکت شیت‌ها موجب افزایش این نگرانی شده‌اند که شاید توافق نهایی تمام این مسیرها را هموارتر سازد. از جنبه فنی، گزینه‌های گریز تا حد معینی از نظر ظرفیت غنی‌سازی در نطنز و فردو، و از نظر طراحی راکتور آب سنگین اراک محدود می‌شود، اما تمام این امتیازات ظاهراً حداقلی و قابل بازگشت است. به علاوه، گزینه اقدام مخفیانه مسدود نخواهد شد، زیرا ظاهراً قرار نیست ایران در زمینه ابعاد نظامی گذشته برنامه هسته‌ای خود شفاف عمل کند و همچنین شکاف‌های جدی در سیستم مشهور راستی‌آزمایی وجود خواهد داشت.
«بنابراین باز هم جنبه سیاسی مسدود کردن تمام راه‌های دستیابی به بمب باقی می‌ماند. حتی اگر با هدف دولت که افزایش زمان گریز ایران به یک سال است موافق باشید، ذات حداقلی و برگشت‌پذیر امتیازات ایران به شکلی که در فکت شیت‌ها بیان شده باعث می‌شود که توانایی گروه ۱+۵ در کشف بدون چون‌وچرای هرگونه تخلف و واکنش سریع به آنها اهمیت بیشتری بیابد. آنطور که گزارش ماه گذشته این کارگروه مدعی می‌شود، دلایل مختلفی وجود دارد که این هدف به درستی میسر نخواهد شد و بنابراین نمی‌توانید مطمئن باشد که ایران واقعاً از دنبال کردن مسیرهای دستیابی به بمب منع شود.»
■ اوباما باید به خواسته نمایندگان کنگره توجه کند ■
- آمریکا چه تغییری می‌تواند یا باید ایجاد کند؟
سفیر اریک اِدلمان: «رئیس‌جمهور نباید سعی کند که حمایت نمایندگان مردم آمریکا را جلب کند و نباید صرفاً با اقدام اجرایی به دنبال رسیدن به توافق باشد، به ویژه آنکه اغلب مسائل مورد بحث مواردی هستند که قبلاً از سوی کنگره آمریکا به عنوان قانون تصویب شده‌اند و احتمالاً باید لغو شوند. …بدون جلب حمایت کنگره، دلیلی وجود ندارد که باور کنیم که توافق نهایی تا زمان انتقال قدرت در سال ۲۰۱۷، صرف‌نظر از اینکه چه کسی به عنوان رئیس‌جمهور بعدی انتخاب شود، دوام بیاورد.
«اگر این توافق حاصل شود و مجلس ایران و شورای امنیت سازمان ملل بتوانند به آن رأی دهند اما نمایندگان منتخب مردم آمریکا حق رأی دادن به آن را نداشته باشند، بسیار غیرعادی خواهد بود.»
■ ایران از کنگره به عنوان اهرمی برای فشار بر دولت آمریکا بهره می‌گیرد ■
دکتر رِی تاکیه: «من نگران آن هستم که مذاکره‌کنندگان ایرانی کاملاً آماده هستند که همان مسیر همیشگی را پیش بگیرند، یعنی از ضرب‌الاجل‌ها به ضرر آمریکا استفاده کنند. بین شرایط اهرم فشار واقعی بکار گرفته شده از سوی طرفین ناهماهنگی وجود دارد. ایرانیان از کنگره آمریکا علیه «کِری» بهره می‌گیرند، اما طرف مقابل اقدام مشابهی نداشته و مدعی است که معیارهای کنگره به ضرر توافق خواهد بود.
«از ماه نوامبر، همه می‌دانستند که ایران باید ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را از کشور خارج سازد. در یکی از آخرین روزهای مذاکرات، ایران گفت که آنها هیچ چیزی را از کشور خارج نمی‌کنند و این مسئله را همواره به آمریکا گفته‌اند. این سخن صحیح نیست –ایران از تعهدی که پذیرفته بود تخلف کرده است- اما حتی ناراحت‌کننده‌تر از آن اینکه وزارت خارجه آمریکا در این موضوع از ایران حمایت کرد. در آن لحظه، هر مقامی در ایران می‌دانست که اگر آنها از تعهد خود برای توافق تخطی کنند، وزارت خارجه از آنها دفاع می‌کند. «کِری» باید در تخلف آشکاری از قول‌هایی که ایران ماه‌ها قبل به گروه ۱+۵ داده بود با آنها برخورد می‌کرد.»
■ اقدامات دولت موجب بی‌اعتمادی متحدان عربی آمریکا به این کشور شده است ■ جان هانا: «من فکر می‌کنم که حرکاتی که از سوی دولت در حمایت از متحدان عربمان شاهد بوده‌ایم با زمان‌بندی توافق ایران مرتبط است، تا بتوانند توافق را به عربستان و مصر و دیگران تحمیل کنند. به گمان من به طور کلی، حداقل از زمانی که سوریه از خط قرمز رئیس‌جمهور در استفاده از تسلیحات شیمیایی در سال ۲۰۱۳ تخطی کرد، تردیدهای جدی در مورد قابل اعتماد بودن آمریکا شکل گرفته است. مشکل می‌توان گفت که دولت برای حل این مشکل چه می‌تواند بکند –در تئوری ارائه راهکاری برای فشار بر سوریه جهت حل بحران می‌تواند راه‌حل این مشکل باشد، اما احتمال چنین حالتی نزدیک به صفر است. …توانایی آمریکا برای شکل دادن و تأثیر گذاشتن بر تفکر راهبردی متحدان ما در منطقه به شکلی خطرناک به خطر افتاده است.»
منبع: اشراف
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
