محاسن و معایب استانی شدن انتخابات

دکتر حسن رحیمی(روشن)*:در نظام‌های مردم‌سالار یا همان دموکراسی ، مجلس جایگاه اساسی دارد و درواقع نماد مردم‌سالاری است.اما از آنجایی‌که تجمیع قدرت در یک نهاد، بر اساس عقل و منطق وتجربه ای که در طول چند سده اتفاق افتاده است، مناسب نیست. بنابراین با بحث« تفکیک قوا» مواجهه هستیم به طوری که قوه مقننه وظیفه قانون‌گذاری و نظارت بر اجرای آن را دارا می‌باشد یعنی قدرت در سه قوه تقسیم میشود که از فساد بدور باشد و هر سه قوه ناظر به کار همدیگر و تعدیل کننده هم باشند.وضع فعلی انتخابات مجلس وضع ایده آلی نیست و مجلس را از کار وِیژه خود که همانا قانونگذاری و نظارت کلی است دور میکند بنا بر این تغییر نظام انتخابات ضروری است.در رابطه با مجالس شورای اسلامی بعد از انقلاب می‌توان گفتمجالس دورهای اول و دوم درباره مسایل ملی بهتر عمل میکردندچرا که در دورهای بعدی با پدیده‌ای روبرو شدیم که نمایندگان مخصوصا” در حوزه‌های کوچکتر پا درمسیری گذاشتند که برخلاف وظیفه‌ی تعریف شده‌ی اصلی مجلس است و این موضوع موجب رفتن نمایندگان به سمت امور اجرایی شد، بدین صورت که نامزد برای جمع‌آوری رای بیشتر مجبور است در بین مردم حضور نزدیکتر و وچهره به چهره پیدا کند ازسویی نامزد انتخابات دراین وضعیت نا چاراست قولهایی به رای دهندگان بدهد که نه در توان اوست نه در اختیار او ونه در وظیفه او.در نتیجه اگر بتواند به قولهایی که داده عمل کند خلاف قانون عمل کرده است زیرا اصولا،چنین حقی نداشته وخواه نا خواه با دور زدن قانون توانسته به قول داده شده عمل کند. واگر نتواند به قولهای داده شده عمل کند موجب نارضایتی مردم از نظام اسلامی میشود«چرا که مردم عادی نظام و حکومت اسلامی رادر قالب نماینده مجلس و ومقامات اجرایی می بینند.» از سوی دیگر قولهای خارج از وظیفه و قانون نامزدها، در به انحراف کشیده شدن «فرهنگ سیاسی» مردم دخیل است زیرا مردم را وارد انتظاراتی میکند که در وظایف نماینده نیست و این مساله در دراز مدت به ضرر کلیت نظام است و نتیجه کلی این روند سست شدن نظام اسلامی از درون است زیرا مجلس که عصاره ملت است هر دوره ممکن است ضعیف تر از دوره قبل باشد واعمال و رفتاری مانند خرید رای دادن قولهای دروغ ودور زدن قانون به فرهنگ سیاسی آحاد جامعه تبدیل شود واین همان نقطه خواهد بود که ابن خلدون جامعه شناس بزرگ اسلامی به آن اشاره میکند یعنی تهی شدن تمدنی خاص از درون!که امید واریم چنین روزی را شاهد نباشیم.

بنابراین یکی از راهکارهای این مشکل استانی شدن و تغییر حوزه‌های انتخابیه است.که از این طریق فرهنگ غلط جا افتاده در اذهان مردم و نامزد ها اصلاح شود. زیراوضع حاضر باعث شده است که مردم و نامزدها به این باور کاذب برسند که نماینده یعنی همه کاره شهر! وهمه باید مطیع و فرمانبرداراو بوده و همه وظیفه دارند زمینه ورود دوره بعدی اورا به مجلس فراهم کنند!ازسویی دیگر مردم نیز همه امورات اجرایی، از قبیل اشتغال، وام و حتی مسائل و پرونده های قضایی وامثالهم را از نماینده انتظار دارند.! بنا براین در صورت تغییر حوزه ا نتخابیه از شهرستان به استان تا حدود زیادی این نقیصه جبران میشود و نمایندگان در جایگاه اصلی خود قرار گرفته و با فراغت بهتری بر قانون‌گذاری در سطح کلان می‌پردازند.

نکته دیگر این است که مخالفان این طرح برای مخالفت دلایلی را ذکر میکنند که در واقع نقطه قوت این طرح است به عنوان مثال مخالفان استانی شدن عنوان میکنند که رابطه مردم با نظام قطع میشود راه ارتباط مردم فقط از طریق نماینده است و... در حالیکه اگر نماینده از مسایل ریز و کوچک فردی مردم مثل شرکت در مجالس سور و عزای مردم و نامه پراکنی به ادارات برای وام و اشتغال درحوزه انتخابیه فارغ باشد میتواند به وظیفه ملی خود عمل کند.اما اکنون اینگونه نیست.بیش از نصف وقت یک نماینده صرف شرکت در مراسمات مردم حوزه انتخابیه میشود چون اگر شرکت نکند رای دهنده را از دست میدهد! از طرفی نماینده انرژی فراوانی برای عزل ونصب مدیران شهری، در چانه زنی با مقامات اجرایی صرف میکند که همانرژی و وقت زیادی را از او میگیرد و هم خلاف اصول قانون اساسی وسوگند نمایندگی است. زیرا نصب و عزل مدیران ادارات هیچ ربطی به نماینده ندارد ویک امر حاکمیتی و صد در صد اجرایی است نه تقنینی!.مسئله دیگری که مخالفان به آن استناد میکنند جا ماندن نخبگان جوان شهرستانی است که چون شناختی به روی آنها وجود ندارد نمیتوانند با شناخته شدگان رقابت کنند. این فرض نیز غلط است زیرا نخبه اگر نخبه به معنی واقعی باشد میتواند خود را به مردم استان عرضه کند و رای بگیرد.از سویی مگر قرار است همه نخبگان نماینده شوند؟نماینده اگر نتواند در راستای حل مشکل کلی جامعه موثر باشد اصولا چه ارزشی دارزد؟ آیا جای تامل و سوال جدی نیست که نماینده ای که 48 ماه در مجلس است ورقم مشخصی را به عنوان دستمزد و حقوق در یافت میکند چرا مواردی وجود دارد که چند برابر آن را برای رسیدن به صندلی های سبز مجلس هزینه میکند؟آیا میتوان براحتی پذیرفت که این کار برای رضای خدا است؟

بنا براین استانی شدن انتخابات مهمترین کاری است که باعث میشود مجلس در جایگاه واقعی خویش قرار بگیرد.در واقع باید به طراحان آن دست مریزاد گفتاما این طرح یک عیب بزرگ دارد وآن عیب این است که حوزه انتخابیه هم استانی و هم شهرستانی است که خود باعث مشکلات جدیدی میشود بهتر این است که کل هر استان یک حوزه انتخابیه باشد و رای دهندگان به لیستی رای بدهند که شامل همه کرسیهای آن استان در مجلس است فقط در این صورت است که مشکلات کنونی حل خواهد شد و مجلسی در شان انقلاب اسلامی شکل خواهد گرفت.

نکته آخر این که، چه طرح حاضر در شورنهایی مجلس تصویب بشود، چه نشود وچه شورای نگهبان قانون اساسی آن را تایید بکند چه تایید نکند، برای سلامت نظام اسلامی و پیشرفت ملت بزرگ ایران چاره ای جز این نیست. اگر اکنون انجام نشود بلا شک در آینده انجام خواهد گرفت بنا براین چه بهتر که زود تر انجام گیرد که فردا دیر است.

*عضو هیات علمی دانشگاه بو علی سینا

انتهای پیام/