مخالفان «معتدل» سوریه را بیشتر بشناسید

گروه بین الملل، پس از دامنه‌دار شدن جنایات داعش، واشنگتن برای ادامه کمک‌های خود به مخالفان دولت بشار اسد، از تعبیر "گروه‌های معتدل" استفاده کرد؛ گروه‌هایی که شناخت بیشتر آنها می‌تواند راهگشای رمزگشایی از بسیاری از تحلیل‌ها باشد

به گزارش بولتن نیوز، بخش اصلی «جیش المهاجرین و الانصار» را حدود هزار نفر چچنی تشکیل می‌دهند که از جبهة النصرة جدا شدند ولی حاضر نشدند به داعش نیز بپیوندند. در رأس این گروه، «صلاح‌الدین الشیشانی» [چچنی] قرار دارد.

نحوه حمایت کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده از گروه‌های شبه نظامی که در خاک سوریه علیه دولت بشار اسد می‌جنگیدند، پس از وارد شدن داعش به فاز جدید گسترش خلافت، تغییر روشنی داشت. اگر تا همین چند وقت پیش، تمامی سلاح‌ها و حمایت‌های مادی و معنوی غرب به همه گروه‌های مخالف اسد اهدا می‌شد، رویکرد ناگهانی داعش سبب شد تا این کشورها از تعبیر بامزه "مخالفان معتدل دولت سوریه" برای ادامه حمایت‌های خود از شبه نظامیان و گروه‌های تروریستی در سوریه استفاده کنند و گروه‌هایی را به عنوان مخالفان معتدل بشار اسد معرفی کنند.

 آنچه در پی‌ می‌آید ترجمه گزارشی است از روزنامهٔ الاخبار لبنان به قلم «صهیب عنجرینی»، کار‌شناس مطرح گروه‌های تکفیری به بررسی گروه‌های مسلح موجود در شهر استراتژیک «حلب» پرداخته و ضمن تمسخر ادعای غرب درباره گروه‌های تروریستی که آنها را معتدل نامیده، سعی کرده ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی آن‌ها را بررسی کند:

  سهم قطر - آمریکا

 اولین گروه در این بخش، حرکت حزم است. «جنبش حزم» در ابتدای امر یک «طرح اخوانی» به شمار می‌رفت، ولی بعدا «اصلاح» شده و به آن لباس «متمدنانه» پوشانده شد تا در رأس فهرست گروه‌هایی قرار بگیرد که از کمک‌های آمریکا برخوردار می‌شوند. تعداد واقعی نفرات جنبش حزم، حدود هزار نفر برآورد می‌شود. بخش پررنگ حضور این گروه در مناطق ریف حلب و خصوصا در بخش موسوم به «معارة الارتیق» است، هرچند مقرهایی در داخل شهر نیز دارد که چندی پیش بخشی از این مقر‌ها را به «جیش المجاهدین» واگذار کرد.

  «جنبش نورالدین زنگی» یکی دیگر از گروه‌های مسلح است که حضور پررنگی در ریف حلب داشته و به همین واسطه، توانسته نفوذ قابل ملاحظه‌ای در شهر نیز به دست بیاورد. تعداد نفرات این گروه، حدود دو هزار نفر تخمین زده می‌شود. مهم‌ترین بخش تشکیل دهندهٔ جنبش نورالدین زنگی «تیپ الانصار» است که خود از گروه‌های کوچک‌تری چون «امجاد الخلافة» و «گردان‌های قدس» تشکیل می‌شود.

 گروه نورالدین زنگی در ابتدا تحت نفوذ ترکیه بود ولی رهبر آن شیخ توفیق شهاب الدین، گروه را به خوبی در ماه مارس گذشته و پس از سفرش به دوحه، از دامن ترکیه به دامان قطری‌ها (و غیر مستقیم به دامان آمریکایی) برد. به محض بازگشت از دوحه، توفیق شهاب الدین جدایی گروهش از «جیش المجاهدین» را اعلام کرده و نام گروهش را نیز از «گردان‌های نورالدین زنگی» به «جنبش نورالدین زنگی» تغییر داده و ائتلاف با «جنبش حزم» را اعلام نمود.

 گروه بعدی «جیش المجاهدین» است که در ابتدای سال ۲۰۱۴ تشکیل شد و نقشی اساسی در نبرد بین گروه‌های مسلح با داعش در حلب و ریف حلب ایفا نمود. رهبران این گروه تلاش دارند گروه‌شان را گروهی «معتدل» ولی «بدون سیطرهٔ مستقیم آمریکا» معرفی نمایند. این گروه نیز روابط خوبی با قطری‌ها دارد. تعداد نفراتش حدود سه هزار نفر برآورد می‌شود. در ریف حلب دارای نفوذ است و ضمنا از قوی‌ترین گروه‌های داخل شهر حلب به حساب می‌آید (خصوصا در منطقهٔ صلاح الدین و العامری و در دو جبهة الراموسة والراشدین).

 منابع میدانی مخالف نظام تأکید دارند که رهبران این سه گروه، قبل از آغاز حملات «ائتلاف بین‌المللی» بر علیه داعش، در ترکیه دیدارهایی با جان کری وزیر خارجهٔ آمریکا داشته‌اند. یکی از این منابع می‌گوید «جنبش حزم و زنگی مشخصا از آمریکایی‌ها دستورات مستقیم می‌گیرند، حتی در پیش‌ پاافتاده‌ترین مسائل از قبیل اینکه به رزمندگانشان بگویند ریش‌هایشان را بلند نکنند.»

سهم سعودی‌ها

عربستان سعودی از حیث گروه‌های مسلح تحت نفوذش نمونهٔ خاصی است عربستان هم گروه‌های «جهادی» را زیر بال و پر خود دارد (مثل «جیش المهاجرین و الانصار») و گروه‌های «معتدل» مثل «جبهة ثوار سوریا» [جبهة انقلابیون سوریه]).

 بخش اصلی «جیش المهاجرین و الانصار» را حدود هزار نفر چچنی تشکیل می‌دهند که از جبهة النصرة جدا شدند ولی حاضر نشدند به داعش نیز بپیوندند. در رأس این گروه، «صلاح‌الدین الشیشانی» [چچنی] قرار دارد. تأمین مالی و تسلیحاتی این گروه و تعیین جهت حرکتشان با سعودی‌هاست. این گروه مهم‌ترین بخش «جبهة انصار الدین» که چندی پیش تشکیل شد به شمار می‌‌رود و صلاح‌الدین چچنی عملا رهبر جبهة انصار الدین نیز به شمار می‌رود. مهم‌ترین نقاط فعالیت «جیش المهاجرین و الانصار» در حلب عبارت است از جبهه‌های الراموسة، بللیرمون و الراشدین.

 گروه دیگر مرتبط با عربستان، «تیپ احرار سوریه» است که پس از «بازنشستگی» مؤسس احمد عفش، در حال حاضر محمود عفش در رأس آن قرار دارد. گروه «احرار سوریه» را می‌توان یکی از معروف‌ترین گرو‌های دزد مسلح که به اسم «انقلابی‌گری» فعالیت می‌کنند به‌شمار آورد. این گروه با تأمین مالی غیر رسمی سعودی‌ها از طریق اشخاص و گرو‌های «حامی انقلاب سوریه» تأسیس شد و کماکان تأمین کنندگان مالی آن بر این گروه سیطره دارند. اخیرا نفوذ این گروه بسیار کم شده و مهم‌ترین منطقهٔ نفوذش برخی محله‌های بخش قدیمی حلب است. این گروه همچنین در برخی مناطق نفوذ «جیش المهاجرین و النصار» نیز حضور دارد. این گروه در چند حمله که به ساختمان اطلاعات نیروی هوایی سوریه در حلب صورت گرفت مشارکت داشته است.

 اما گروه بعدی «جبهة ثوار سوریا» است که حضور علنی و فعالی در داخل شهر حلب ندارد ولی برخی منابع از حضور «هسته‌های» وابسته به این گروه و همچین وجود برخی گروه‌های محلی هم‌پیمان با آن در حلب سخن می‌گویند.

 سهم ترکیه‌ای‌ها

 ترکیه‌ای‌ها از اکثر گروه‌های مسلح شمال سوریه حمایت کرده‌اند اما حمایتشان از گروه‌های «ترکمان» ویژه بوده است. یک منبع میدانی نزدیک به مخالفین نظام سوریه تأکید دارد: «اسلحه‌هایی که از‌‌ همان ابتدا در اختیار این گروه قرار داشت، سلاح‌هایی کیفی و خاص بود و در مقابل سلاح‌های دیگران برتری داشت.» تعداد اعضای این گروه در حلب و ریف حلب به حدود چهار هزار نفر می‌رسد درحالیکه تا پیش از این به رقم هفت هزار نفر هم بالغ شده بود. از مهم‌ترین گروه‌های تشکیل دهندهٔ این جبهه می‌توان به «لواء احفاد الفاتحین» [تیپ نوادگان فاتحین] و «لواء السلاجقه» [تیپ سلجوقیان» و «تیپ سلطان مراد» و «تیپ سلطان عبدالحمید»] اشاره کرد. مهم‌ترین مناطق حضور این گروه هم عبارتند از محله‌های شیخ فارس، بستان پاشا، الهلک، بعیدیت، الصاخور و حیدریه.

 گروه‌هایی با وابستگی چندگانه

  «جنبش اسلامی احرار الشام» تا همین چندی پیش جزو گروه‌های پیرو عربستان سعودی محسوب می‌شد، اما ترور‌های صورت گرفته در سطح رهبران گروه، برگه‌های روی میز را به هم ریخته و جناح پیرو ترکیه‌ای‌ها در جنبش بالا آمده است. هرچند جناح سعودی نیز همچنان حضور دارد ولی کم‌رنگ‌تر از گذشته. احرار الشام در حلب نفرات زیادی ندارد ولی در اکثر محله‌های شهر مراکز تجمعی دارد و در این راستا از هم‌پیمانی‌اش با برخی طرف‌های عضو «جبههٔ اسلامی» و خصوصا «تیپ التوحید» استفاده می‌نماید.

  این «تیپ توحید» در رأس گروه‌هایی بود که با ترک‌ها روابط خوبی داشت ولی در نتیجهٔ برخی مسائل، حجم و حضور گستردهٔ قبلی‌اش را از دست داد که از مهم‌ترین این عوامل می‌توان به ترور فرمانده نظامی‌اش عبدالقادر الصالح معروفی به «حجی مارع» اشاره کرد. در حال حاضر تیپ التوحید جزو گروه‌های پر وزن صحنهٔ حلب به حساب نمی‌آید ولی در برخی محله‌ها حضور مستقیم دارد و با برخی گروه‌های کوچکی که در محله‌های دیگر با یکدیگر ادغام شده‌اند نیز ارتباط دارد، مثل جماعت دابق که در محله‌های بخش قدیمی حلب فعالیت می‌نماید.

 در کنار این‌ها باید به جبهة النصرة نیز اشاره کرد که اکثر طرف‌های منطقه‌ای سعی دارند در آن «سرمایه‌گذاری» کنند، ترکیه‌ای‌ها، سعودی‌ها، قطری‌ها و حتی آمریکایی‌ها. این کشور‌ها در هر دوره‌ای مشغول حمایت از این گروه و جهت‌ دهی به آن بوده‌اند که گاهی اوقات این جهت‌دهی به صورت مستقیم بوده است و گاهی اوقات از طریق برخی واسطه‌ها. این واسطه‌ها گاهی نیروهای شرعی [فتوا دهنده‌های تروریست‌ها] بوده‌اند و گاهی «فرماندهان جهادی» آن‌ها. در کنار همهٔ این‌ها و حتی مقدم بر آن‌ها باید به سرسپردگی جبهة النصرة به سازمان اصلی یعنی القاعده اشاره کرد. النصرة در بسیاری از بخش‌های حلب حضور دارد و خصوصا در این مناطق: الصاخور، الحیدریة و بخش قدیمی حلب. جبهة النصرة همچنین از طریق ادارهٔ موسوم به «ادارهٔ خدمات عمومی» کنترل آب و برق شهر را نیز در دست دارد.

 گروه‌های محلی

 تعدادی گروه مسلح هم در حلب حضور دارند که از نیروهای محلی تشکیل شده‌اند و تجهیزات و نفرات متفاوتی دارند و در بخش‌های مختلف شهر پراکنده‌اند. اکثر این گروه‌ها به گروه‌های بزرگ‌تر که خود ارتباطات منطقه‌ای دارند، مرتبط‌اند. در بین این گروه‌های کوچک محلی می‌توان به «گردان‌های استقم کما امرت» و «گروه عملیات‌های ویژهٔ ابوعمارة» اشاره کرد. گروهی به نام «تیپ شهدای بدر» هم وجود دارد که بر منطقهٔ وسیع بنی‌زید مسلط است و می‌توان آن را یکی از گروه‌های دزد و راهزن به اسم «انقلابی‌گری» خواند.

 مابقی گروه‌هایی که باقی می‌ماند و با ارتش آزاد ارتباط دارند نیز حضورشان بیشتر نمادین است. برخی منابع مخالف نظام تأکید دارند که نفوذ «ائتلاف مخالفین سوری» [بخش سیاسی ارتش آزاد] تنها محدود به «شورای محلی آزاد» حلب است که برخی فعالیت‌های خدماتی شهر را بر عهده دارد و مقرش در محلهٔ الشعار است و دفا‌تر «نظافت» و «جمع‌آوری زباله» و «دفا‌تر واکسیناسیون» و ««پدافند غیرعامل» (برای بیرون آوردن قربانیان از زیر آوار) را به عهده دارد.