پاسخی به ادعاهای فضایی این روزها
وقتی تدبیر مورد هجمه شتابزده قرار می‌گیرد
گروه سیاسی - عباس خاراپف*، متاسفانه چند روزی است که رسانه‌های تندروی مخالف دولت در یک حرکت شتابزده خودجوش و گسترده، حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی را متهم به نابودی مراکز اقتدار فضایی کشور می‌کنند. اما آیا واقعا آن طور که جو سازی می‌شود، رییس جمهور قصد دارد سازمان فضایی یا نهادهای زیرمجموعه آن را نابود کند؟
۱- رییس جمهور دستور انحلال سازمان فضایی را صادر کرده است؟
در ابلاغیه سی‌ام آذرماه 1393 رییس‌جمهور به «سورنا ستاری»، هیچ دستوری برای انحلال سازمان فضایی نیست بلکه وی مسوولیت اداره جلسات شورایعالی فضایی را به معاون علمی و فناوری خویش سپرده و مسوولیت اداره دبیرخانه این شورا را نیز برعهده ستاری گذاشته است. همچنین رییس‌جمهور در بخش دوم ابلاغیه خود، از معاون علمی و فناوری خود درخواست کرده است تا «مرکز ملی فضایی» را با هدف هماهنگی، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت بر نهادهای فضایی کشور و با رعایت قوانین ایجاد کند. تیتر شدن عبارت «انحلال سازمان فضایی ایران به دست رییس جمهور» یا جملاتی شبیه به آن یا برداشت نادرست به دلیل اطلاع کم است یا عمدا جهت جوسازی و اعمال فشار به دولت صورت گرفته است.
۲- رییس جمهور پژوهشگاه فضایی را منحل کرده است؟
ایده تشکیل پژوهشگاه فضایی مربوط به سال ۱۳۸۹ است. در آن زمان رییس دولت دهم تصمیم می‌گیرد پژوهشکده تحقیقات فضایی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را با پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و پژوهشکده مهندسی وزارت جهاد و کشاورزی ادغام کند. در همین راستا سازمان فضایی هم که متعلق به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بود از زیرمجموعه این وزارت‌خانه خانه شده و به نهاد ریاست‌جمهوری منتقل می‌شود. این ادغام غیرموجه و خروج سازمان فضایی از وزارت ارتباطات علاوه بر مشکلات ساختاری که ایجاد می‌کند به دلیل نقض مصوبه ۶۸۱۵۹. مجلس شورای اسلامی قانونی نبود حال اگر دولت تدبیر و امید پس از تشکیل مرکز ملی فضایی ابلاغیه غیرقانونی غیرقانونی دولت قبل را لغو کند هرکدام از این مجموعه‌ها به خاستگاه قانونی خود برمی‌گردند و می‌توانند احیا شوند.
۳- تغییر ساختار فضایی کشور مرتبط با مذاکرات هسته‌ای است؟
پس خروج نهادهای ذکر شده از وزارت‌خانه‌ها و تشکیل سازمان فضایی ذییل نهاد ریاست جمهوری در دولت دهم، پژوهشکده تحقیقات فضایی ارتقا یافته و تبدیل به پژوهشگاه فضایی ایران می‌شود و به عنوان زیرمجموعه سازمان فضایی فعالیت خود را آغاز می‌کند. پژوهشگاه هوافضا هم تبدیل به پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی می‌شود و زیرمجموعه اصلی پژوهشگاه فضایی ایران می‌شود. همچنین پنج پژوهشکده دیگر نیز از بخش‌های مروبط به ماهواره و پژوهشکده جهاد کشاورزی زیر نظر پژوهشگاه فضایی فعالیت خود را شروع می‌کنند. پژوهشگاه فضایی ایران در چنین حالتی یک نهاد برنامه‌ریز و سیاست‌گذار شده و حتی پروژه‌ها و برنامه‌ها را اجرا کرده و خود نظارت می‌کند. چنین ساختاری مشکلات عدیده‌ای در پی داشته و مورد انتقاد کارشناسان قرار می‌گیرد. همچنین اختلاف‌ها و ناهماهنگي‌هایی بین پژوهشگاه فضایی ایران با سایر نهادهای فعال در عرصه فضایی رخ می‌دهد. پس از کارشناسی‌های انجام شده در دولت تدبیر و امید، دستور رییس جمهور برای ایجاد یک نهاد بالادستی ملی جهت برنامه‌ریزی و هماهنگی بخش‌های مختلف فضایی و نظارت بر تمامی آنها هیچ ارتباطی به مذاکرات هسته‌ای ندارد. بلکه دکتر روحانی می‌خواهد مشکلات موجود فضایی کشور را در یک فضای منطقی کارشناسی شده و به صورت قانونی حل کند.
۴
- همه دستاوردهای فضایی کشور در ساختار موجود رخ داده است؟
ربط دادن موفقیت‌های فضایی کشور شامل پرتاب سه ماهواره امید، رصد و نوید علم و صنعت به مدار و دو پرتاب موجود زنده (میمون) به زیر مدار به ایجاد پژوهشگاه فضایی و تغییرات مورد انتقاد در دولت قبل کاملا غلط است. ماهواره امید در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ساخته شده و توسط همین وزارت‌خانه با ماهواره‌بر سفیر پرتاب شده است. ماهواره رصد ساخت دانشگاه صنعتی مالک اشتر است و توسط ماهواره‌بر سفیر وزارت دفاع پرتاب شده است. همچنین ماهواره نوید نیز که ساخت دانشگاه علم و صنعت است، توسط ماهواره سفیر وزرات دفاع به مدار ارسال شده است. دو پرتاب کپسول زیستی حامل موجود زنده نیز با همکاری پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی (در ادامه فعالیت‌های تعریف شده از زمانی که زیرنظر وزارت علوم بود) و وزارت دفاع انجام شده است. برنامه این پروژه‌ها پیش از تشکیل پژوهشگاه فضایی استارت خورده است و در صورت وقوع تغییرات ساختاری هم ادامه خواهد داشت.
۵- دستور ایجاد مرکز ملی فضایی نابودی اقتدار فضایی کشور را در پی دارد؟
یک مرکز ملی فضایی با اهداف مدنظر رییس جمهور می‌تواند به عنوان یک نهاد بالادستی عمل کرده و یکی از مهم‌ترین وظایفش ایجاد هماهنگی بین همه نهادهای فضایی کشور و نظارت بر فعالیت‌های آنها باشد. همچنین این مرکز می‌تواند با برنامه‌ریزی و تعریف پروژه‌های مناسب و کاربردی و تخصیص بودجه بین همه بازیگران این عرصه بلاتکلیفی موجود را برطرف کرده و به جای موازی‌کاری و رقابت نهادها بین آنها هم‌افزایی ایجاد کند. نگاه چنین مرکزی که نقش یک ارگان بالادستی را دارد می‌تواند ملی باشد و در این صورت فضا و فناوری فضایی را برای افزایش کیفیت زندگی مردم و نه تبلیغات و نمایش بخواهد. مرکز ملی فضایی می‌تواند از پتانسیل‌های موجود در نهادهای مختلف به خوبی بهره برده و رضایت حداکثری کارشناسان و مدیران فضایی کشور را جلب کند. در این حالت نه تنها مشکلی پیش نمی‌آید، بلکه بسیاری از مشکلات موجود نیز که نتیجه اقدامات غیرکارشناسانه دولت قبل است حل خواهد شد. البته ایجاد چنین مرکزی نیاز به حمایت همه‌جانبه همه بخش‌ها و نهادها دارد و قطعا باید از همه بازیگران فضایی کشور مشورت تخصصی گرفته شود.
*روزنامه‌نگار و کارشناس مهندسی هوافضا
۱- رییس جمهور دستور انحلال سازمان فضایی را صادر کرده است؟
در ابلاغیه سی‌ام آذرماه 1393 رییس‌جمهور به «سورنا ستاری»، هیچ دستوری برای انحلال سازمان فضایی نیست بلکه وی مسوولیت اداره جلسات شورایعالی فضایی را به معاون علمی و فناوری خویش سپرده و مسوولیت اداره دبیرخانه این شورا را نیز برعهده ستاری گذاشته است. همچنین رییس‌جمهور در بخش دوم ابلاغیه خود، از معاون علمی و فناوری خود درخواست کرده است تا «مرکز ملی فضایی» را با هدف هماهنگی، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت بر نهادهای فضایی کشور و با رعایت قوانین ایجاد کند. تیتر شدن عبارت «انحلال سازمان فضایی ایران به دست رییس جمهور» یا جملاتی شبیه به آن یا برداشت نادرست به دلیل اطلاع کم است یا عمدا جهت جوسازی و اعمال فشار به دولت صورت گرفته است.
۲- رییس جمهور پژوهشگاه فضایی را منحل کرده است؟
ایده تشکیل پژوهشگاه فضایی مربوط به سال ۱۳۸۹ است. در آن زمان رییس دولت دهم تصمیم می‌گیرد پژوهشکده تحقیقات فضایی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را با پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و پژوهشکده مهندسی وزارت جهاد و کشاورزی ادغام کند. در همین راستا سازمان فضایی هم که متعلق به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بود از زیرمجموعه این وزارت‌خانه خانه شده و به نهاد ریاست‌جمهوری منتقل می‌شود. این ادغام غیرموجه و خروج سازمان فضایی از وزارت ارتباطات علاوه بر مشکلات ساختاری که ایجاد می‌کند به دلیل نقض مصوبه ۶۸۱۵۹. مجلس شورای اسلامی قانونی نبود حال اگر دولت تدبیر و امید پس از تشکیل مرکز ملی فضایی ابلاغیه غیرقانونی غیرقانونی دولت قبل را لغو کند هرکدام از این مجموعه‌ها به خاستگاه قانونی خود برمی‌گردند و می‌توانند احیا شوند.
۳- تغییر ساختار فضایی کشور مرتبط با مذاکرات هسته‌ای است؟
پس خروج نهادهای ذکر شده از وزارت‌خانه‌ها و تشکیل سازمان فضایی ذییل نهاد ریاست جمهوری در دولت دهم، پژوهشکده تحقیقات فضایی ارتقا یافته و تبدیل به پژوهشگاه فضایی ایران می‌شود و به عنوان زیرمجموعه سازمان فضایی فعالیت خود را آغاز می‌کند. پژوهشگاه هوافضا هم تبدیل به پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی می‌شود و زیرمجموعه اصلی پژوهشگاه فضایی ایران می‌شود. همچنین پنج پژوهشکده دیگر نیز از بخش‌های مروبط به ماهواره و پژوهشکده جهاد کشاورزی زیر نظر پژوهشگاه فضایی فعالیت خود را شروع می‌کنند. پژوهشگاه فضایی ایران در چنین حالتی یک نهاد برنامه‌ریز و سیاست‌گذار شده و حتی پروژه‌ها و برنامه‌ها را اجرا کرده و خود نظارت می‌کند. چنین ساختاری مشکلات عدیده‌ای در پی داشته و مورد انتقاد کارشناسان قرار می‌گیرد. همچنین اختلاف‌ها و ناهماهنگي‌هایی بین پژوهشگاه فضایی ایران با سایر نهادهای فعال در عرصه فضایی رخ می‌دهد. پس از کارشناسی‌های انجام شده در دولت تدبیر و امید، دستور رییس جمهور برای ایجاد یک نهاد بالادستی ملی جهت برنامه‌ریزی و هماهنگی بخش‌های مختلف فضایی و نظارت بر تمامی آنها هیچ ارتباطی به مذاکرات هسته‌ای ندارد. بلکه دکتر روحانی می‌خواهد مشکلات موجود فضایی کشور را در یک فضای منطقی کارشناسی شده و به صورت قانونی حل کند.
۴
- همه دستاوردهای فضایی کشور در ساختار موجود رخ داده است؟ربط دادن موفقیت‌های فضایی کشور شامل پرتاب سه ماهواره امید، رصد و نوید علم و صنعت به مدار و دو پرتاب موجود زنده (میمون) به زیر مدار به ایجاد پژوهشگاه فضایی و تغییرات مورد انتقاد در دولت قبل کاملا غلط است. ماهواره امید در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ساخته شده و توسط همین وزارت‌خانه با ماهواره‌بر سفیر پرتاب شده است. ماهواره رصد ساخت دانشگاه صنعتی مالک اشتر است و توسط ماهواره‌بر سفیر وزارت دفاع پرتاب شده است. همچنین ماهواره نوید نیز که ساخت دانشگاه علم و صنعت است، توسط ماهواره سفیر وزرات دفاع به مدار ارسال شده است. دو پرتاب کپسول زیستی حامل موجود زنده نیز با همکاری پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی (در ادامه فعالیت‌های تعریف شده از زمانی که زیرنظر وزارت علوم بود) و وزارت دفاع انجام شده است. برنامه این پروژه‌ها پیش از تشکیل پژوهشگاه فضایی استارت خورده است و در صورت وقوع تغییرات ساختاری هم ادامه خواهد داشت.
۵- دستور ایجاد مرکز ملی فضایی نابودی اقتدار فضایی کشور را در پی دارد؟
یک مرکز ملی فضایی با اهداف مدنظر رییس جمهور می‌تواند به عنوان یک نهاد بالادستی عمل کرده و یکی از مهم‌ترین وظایفش ایجاد هماهنگی بین همه نهادهای فضایی کشور و نظارت بر فعالیت‌های آنها باشد. همچنین این مرکز می‌تواند با برنامه‌ریزی و تعریف پروژه‌های مناسب و کاربردی و تخصیص بودجه بین همه بازیگران این عرصه بلاتکلیفی موجود را برطرف کرده و به جای موازی‌کاری و رقابت نهادها بین آنها هم‌افزایی ایجاد کند. نگاه چنین مرکزی که نقش یک ارگان بالادستی را دارد می‌تواند ملی باشد و در این صورت فضا و فناوری فضایی را برای افزایش کیفیت زندگی مردم و نه تبلیغات و نمایش بخواهد. مرکز ملی فضایی می‌تواند از پتانسیل‌های موجود در نهادهای مختلف به خوبی بهره برده و رضایت حداکثری کارشناسان و مدیران فضایی کشور را جلب کند. در این حالت نه تنها مشکلی پیش نمی‌آید، بلکه بسیاری از مشکلات موجود نیز که نتیجه اقدامات غیرکارشناسانه دولت قبل است حل خواهد شد. البته ایجاد چنین مرکزی نیاز به حمایت همه‌جانبه همه بخش‌ها و نهادها دارد و قطعا باید از همه بازیگران فضایی کشور مشورت تخصصی گرفته شود.
*روزنامه‌نگار و کارشناس مهندسی هوافضا
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
