پنج نکته در مورد قرارداد کرسنت

 گروه اقتصادی، درباره گاز میدان سلمان که قرار بود در قالب قراردادی مورد مناقشه به امارات صادر شود اطلاعات غلط و گمراه‌ کننده‌ای منتشر شده است که توجه به نکاتی می‌تواند واقعیت‌ها را درباره گاز این میدان مشترک روشن کند.

 به گزارش بولتن نیوز، قرارداد مشهور صادرات گاز به شارجه امارات که مبنای یکی دعوای حقوقی بین‌المللی بین شرکت اماراتی طرف قرارداد و ایران شده است، بر صادرات گاز لایه گازی میدان مشترک سلمان استوار است.

 موافقان این قرارداد ادعاهای غلطی درباره بهره‌برداری از گاز میدان سلمان مطرح می‌کنند که مورد استناد طرف خارجی در داوری بین‌المللی قرار گرفته و کمک قابل توجهی به محکومیت ایران در این داوری بین‌المللی کرده است. ادعاهایی که از سوزاندن گازی که قرار بود صادر شود شروع شده و به اعداد و ارقام نجومی غیر واقعی از عدم‌النفع ایران با توجه به اجرا نشدن این قرارداد ختم می‌شود.

 اما یک پرسش مهم وجود دارد که معمولا کمتر به پاسخ آن پرداخته شده است: چرا ایران از این میدان مشترک سهم خود را برداشت نمی‌کند؟

 برای پاسخ به این پرسش توجه به چند محور اصلی و دانستن حقایقی درباره لایه گازی میدان سلمان الزامی است:

 1- برای انتقال گاز میدان سلمان در سال  1378 مصوبه‌ای در شورای اقتصاد گذرانده شد که طبق آن باید گاز تولیدی این میدان از طریق خط لوله از میدان گازی سلمان به عسلویه منتقل می‌شد اما این مصوبه توسط وزارت نفت وقت نادیده گرفته شد و در نتیجه به جای احداث خط لوله به عسلویه اقدام به احداث خط لوله از سلمان به سیری و از سیری به مبارک (سکوی RP) کردند.

 این اقدام بعدا با واکنش دستگاه‌های نظارتی و امنیتی مواجه شد چرا که علاوه بر نقض مصوبه شورای اقتصاد برخی ملاحظات حاکمیتی را نیز در محدوده جزیره ابوموسی نادیده گرفته بود.با توجه به ترش بودن گاز میدان سلمان و نبودن زمینه مصرف این گاز در جزیره سیری تصمیم غیر قانونی وزارت نفت تنها یک راهکار آن هم صادرات به کشورهای همسایه را پیش رو می‌گذاشت و در عین حال قدرت مانور بازاریابی را هم محدود ساخت به گونه‌ای که ایران نباید از میدان گازی سلمان بهره برداری کند یا اگر بهره برداری کند باید مثلا به امارت و شارجه صادر کند و راه خروج دیگری برای برون رفت از این بن بست خود ساخته وجود نخواهد داشت.

 2- میدان سلمان شامل دو لایه نفتی و گازی است. ذخیره نفت این میدان حدود 463 میلیون بشکه است.  بخش نفتی این میدان در طرف ایران از سال 1986 میلادی توسعه یافته و در حال حاضر حدود 52 هزار بشکه در روز نفت از این میدان تولید می شود. اما امارات تولید از این میدان را از سال 1974 میلادی آغاز نموده است و طبق اطلاعات موجود در حال حاضر حدود 12 هزار بشکه در روز از این میدان تولید می کند. سهم کشورمان از میدان سلمان 75 درصد و سهم طرف اماراتی 25 درصد است. در بخش نفتی این میدان روزانه حدود 2 میلیون متر مکعب گاز همراه نفت تولید می شود که بخش عمده آن با استفاده از تاسیسات جمع آوری و فشار افزایی مجددا به میدان نفتی جهت نگهداشت تولید تزریق می‌شود و بخشی از این گاز همراه نفت نیز مانند اغلب قریب به اتفاق میادین نفتی ایران سوزانده می شود.

 اما لایه گازی این میدان دارای ذخیره ای بالغ بر 15 میلیارد متر مکعب است. وزارت نفت بر خلاف مصوبه شورای اقتصاد تصمیم گرفت گاز این میدان طی قرارداد مشهوری که به داوری بین‌المللی کشیده شد به شارجه فروخته شود که به دلیل وقوع فساد در خلال انعقاد این قرارداد و قیمت بسیار پایین قرارداد با مانع دستگاه‌های نظارتی از قبیل دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کل کشور مواجه شد.

 در حال حاضر از لایه گازی سمت ایران، تولیدی صورت نمی گیرد و این ادعا که گاز این میدان سوزانده می شود صحیح نیست. چون اساسا گازی از لایه گازی خارج نمی‌شود که بتوان آن را سوزاند.

 اخیرا برای راه اندازی تاسیسات سیری نزدیک به 5 میلیون متر مکعب گاز روزانه به این جزیره انتقال داده شده و سوزانده می شود. امارات از سال 1384 شمسی از لایه گازی به میزان روزانه 18 میلیون متر مکعب برداشت می کند.

 3- احداث خط لوله 147 کیلومتری سلمان به سیری به قطر 30 اینچ از مهر ماه سال 83 شروع و در مرداد ماه سال 85 پایان یافت. این خط در مهر ماه سال 89 در محدوده 30 کیلومتری از 42 نقطه دچار نشت شد. این واقعه بدلیل کوتاهی پیمانکار یعنی پترو ایران و پیمانکار فرعی آن یعنی تاسیسات دریایی در نگهداری این خط بوقوع پیوست.

 بدنبال این پیشامد مذاکراتی با شرکت های مختلف از جمله شرکت کرسنت برای تعمیر خط صورت گرفت که این شرکت به بهانه تحریم های اعمال شده علیه ایران از این کار طفره رفت. نهایتا مذاکراتی با شرکت لین اسکن (LINSCAN)  انجام شد. این شرکت توپک رانی و بررسی این خط  را انجام داد و تعمیرات آن توسط شرکت دولام امارات صورت گرفت.

 با پیگیری های صورت گرفته در دولت دهم عملیات تعمیر خط لوله سلمان به سیری در اسفند ماه سال 1392 به اتمام رسید و این خط در حال حاضر توان انتقال حداکثر 300 میلیون فوت مکعب را داراست.

 4- در سال 1387 احداث خط لوله عسلویه- سیری مصوب شد تا گاز میدان سلمان به سیری و سپس عسلویه منتقل شود. کاری که وزارت نفت از ابتدا بر اساس مصوبه شورای اقتصاد باید انجام داده و بعدا هم انگیزه‌ای برای اصلاح این مسیر غلط نشان داده نمی‌شد.

 بناگزیر برخی دستگاه های ذی ربط برای جلوگیری از هدر رفت منابع مشترک و علی رغم مقاومت بدنه وزارت نفت مداخله کرده و بنا شد وزارت نفت معطل صادرات گاز به شارجه نباشد و در اسرع وقت و با بهره برداری از میدان گازی سلمان گاز ترش را با توجه به ترش بودن گازهای پارس جنوبی به منطقه عسلویه منتقل کند تا بعد از پالایش آن به خطوط مصرف تزریق شود.

 همچنین احداث خط لوله سیری – عسلویه این امکان را برای وزارت نفت فراهم  می سازد که در صورت بازاریابی برای فروش گاز در منطقه خلیج فارس گاز میدان پارس جنوبی را نیز به سیری منتقل کرده و با افزودن به گاز میدان سلمان به فروش برساند. احداث خط لوله سیری-عسلویه در تیر ماه سال 1387 به کارفرمایی شرکت پترو ایران توسط شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی ایران شروع شده و در آذر ماه سال 1388 به اتمام رسید،متاسفانه این خط هنوز به بهره برداری نرسیده و تحویل شرکت نفت فلات قاره نشده است و احتمالا تا پایان سال جاری به طول خواهد انجامید.

 5- با وجود آنکه منعقدکنندگان و موافقان قرارداد صادرات گاز به شارجه دلواپس سوزانده شدن گاز همراه نفت میدان سلمان و بهره‌برداری نکردن ایران از گاز این میدان مشترک شده‌اند و در این باره هیاهو می‌کنند تا واقعیت امر پنهان بماند، وزارت نفت در دولت یازدهم علی رغم گذشت بیش از یک سال از عمر دولت جدید از مرداد ماه سال 92 تا کنون چند جلسه جهت جهت پیگیری این پروژه ها و تکمیل و راه اندازی خط لوله سلمان-سیری و سیری-عسلویه برگزار کرده است؟بالاخره چه زمانی شاهد بهره برداری از گاز میدان مشترک سلمان خواهیم بود؟

 طرف اماراتی گاز این میدان مشترک را سالهاست که استخراج می کند و عدم بهره برداری طرف ایرانی منجر به جریان گاز داخل مخزن به سمت امارات و بهره برداری یک طرفه آنها خواهد شد.در این یک سال وزارت نفت چه برنامه هایی را برای صیانت از منابع ملی در حوزه میدان سلمان تدارک دیده است؟ تاسیسات بهره برداری از میدان گازی سلمان چندین سال است بدون بهره برداری معطل و بلا تکلیف گذاشته شده است. آیا این تاسیسات نیاز به تعمیر و بازسازی و آماده شدن برای بهره برداری ندارد؟ تا کنون وزارت نفت چه اقدام و برنامه ای برای راه اندازی و بهره برداری از میدان سلمان داشته است؟

 کارشناسان صنعت نفت و دلسوزان کشور از وزیر نفت دولت یازدهم که خود سنگ بنای این ماجرا را در میدان گازی سلمان گذاشت انتظار دارند در دوره خودش و در همین دولت یازدهم جبران مافات کند و با به مسیر درست آوردن سیاست گذشته در اسرع وقت میدان گازی سلمان را به بهره برداری رسانده و گاز آن را به عسلویه منتقل کند تا به شبکه مصرف گاز کشور یا صادرات به ترکیه سرازیر شود.