«خلیج فارس» پلی به طول تاریخ

این واقعیت که جزیره قشم بزرگ ترین جزیره و یکی از استراتژیک ترین جزایر اقتصادی کشور است بر کسی پوشیده نیست، اما تاریخ نگاری روند احداث این پل هیچ گاه نشان از اثبات این ادا حداقل برای مسوولان کشوری نیوده است.


در سال ۱۳۵۱ دولت وقت تصمیم گرفت نخستین بندر آزاد تجاری ایران در جزیره قشم ایجاد شود. در اولین گام، تصمیم گرفته شد با ایجاد یک پل سنگی از ناحیه «لافت» که در میانه شمالی جزیره‌است و تا ساحل مقابل ۲ کیلومتر فاصله دارد، ارتباط زمینی بین قشم و سواحل جنوبی ایران برقرار شده و جزیره قشم به یک مرکز بزرگ توریستی و تجاری بزرگ در دهانه خلیج فارس و تنگه هرمز مبدل شود.

در روز پنجم فروردین سال ۱۳۵۴، استاندار وقت استان هرمزگان اعلام کرد:«جزیره قشم، که بزرگترین جزیره خلیج فارس است، به صورت بندر آزاد در می‌آید و با نصب یک پل، ارتباط زمینی با آن برقرار می‌شود.» با این حال، چنین اتفاقی رخ نداد و با وقوع انقلاب اسلامی و سپس جنگ تحمیلی، این پروژه به تأخیر افتاد.
در سال ۱۳۶۹ که جنگ به تازگی تمام شده بود، قشم منطقه آزاد تجاری و صنعتی اعلام شد و آرام آرام رو به توسعه گذاشت و در همان اوائل کار، بار دیگر زمزمه طرح احداث پل مطرح شد اما در حد حرف ماند طرح ساخت پل خلیج فارس از هنگام دولت هاشمی رفسنجانی مطرح گردید.

و نهایتاً در سال ۱۳۸۸ طرح‌های مطالعاتی تکمیل و در هیات دولت مطرح شد اما پیشنهاد احمدی نژاد برای احداث تونل طرح را مجدداً به تعویق انداخت.
در روز هفتم دی ماه سال 1388 محمد اصغري مديرعامل منطقه آزاد قشم در جمع خبرنگاران اعزامي از تهران به اين جزيره با بيان اينكه مصوبه احداث پل خليج فارس تا يك ماه آينده از سوي هيئت دولت ابلاغ مي شود گفت: پل خليج فارس به طول 2460 متر و عرض 22 متر بندر پل دو سمت استان هرمزگان و بندر لافت در سمت جزيره قشم را به يكديگر متصل مي كند و بدين ترتيب جزيره قشم به سرزمين اصلي متصل مي گردد.

وي گفت: اين پل با سرمايه گذاري يك ميليارد دلاري به صورت فاينانس و ظرف مدت 4 سال در قالب يك كنسرسيوم ايراني- خارجي احداث مي شود.
روز پنجم مهر ماه سال 1392 سید شمس‌الدین موسوی یکی از طراحان پل خلیج فارس با بیان اینکه اتصال جزیره قشم به سرزمین مادری یکی از آرزوهای دیرینه مردم قشم بوده است، اظهار داشت: جزیره قشم به مثابه فرزندی است که باید دستش را در دستان مادرش قرار داد.

وی با بیان اینکه دیروز دینش را با رفتن به جبهه ادا کرده است، افزود: امروز دینم را با اجرای پل خلیج فارس به کشورم و انقلاب ادا می‌کنم.
موسوی گفت: طرح جامع شبکه ارتباطی خلیج فارس شامل چهار بخش شبکه ریلی به طول 86 کیلومتر، شبکه بزرگراهی به طول 92 کیلومتر، توسعه بندر کاوه با ظرفیت 700 هزار کانتینر در سال و گل سرسبد پروژه پل خلیج فارس است.
وی ادامه داد: برای ساخت پل خلیج فارس در حدود 600 گزینه وجود داشته که در نهایت پل کابلی ترکه‌ای با پنج دهانه 360 متری که یک دهانه متحرک برای آن پیش بینی شده، انتخاب شد.

28 دی ماه 1392 استاندار هرمزگان گفت: از روند اجرای پروژه ساخت پل بزرگ خلیج فارس راضی نبوده و نیستم و پیشرفت فیزیکی آن، انتظارت را برآورده نکرده است.
استاندار هرمزگان: روند اجرای پروژه پل خلیج فارس رضایتبخش نیست.

جاسم جادری روز افزود: این پروژه با وجودعقد قراردادهای مختلف ، کاهش و افزایش در میزان یا حجم عملیات و انجام مباحث مختلف درباره آن به نتیجه مشخصی نرسیده است.
وی ، با اشاره به اینکه طول عمر پروژه های مشابه پل خلیج فارس در دنیا معلوم است، تصریح کرد:اما مدت اجرای این پروژه آنقدر طولانی شده که جای هیچگونه دفاع از آن باقی نمانده است.
به گفته وی نبود فاینانس، تامین نشدن اعتبار، اشکال در قرارداد، تغییر در ساختار و موارد مشابه اینها از جمله دلایلی است که مسوولان و مجریان پل خلیج فارس همیشه مطرح کرده اند که هیچکدام پاسخگوی انتظارت مردم در روند اجرای این پروژه نبوده است.
دولت دهم برای ساخت این پل قراردادی با قرارگاه خاتم امضا کرد و یک هزارو 500 میلیارد ریال به عنوان پیش پرداخت و از محل 15 درصد سهم دولت برای آغاز کار به قرارگاه پرداخت شد.

31 تیر ماه سال 1393 سرپرست سازمان منطقه آزاد قشم گفت: مسئولان ارشد نظام بویژه رئیس جمهوری بر اجرای طرح جامع ارتباطی خلیج فارس با محوریت پل، به عنوان نماد ملی کشور تاکید دارند.
علی اکبر شعبانی فرد در حاشیه بازدید از محل اجرای پروژه پل خلیج فارس با بیان این مطلب افزود: دولت دهم 150 میلیارد تومان برای مرحله اول این پروژه هزینه کرده و دولت یازدهم نیز در سال جاری 100 میلیارد تومان به این پروژه اختصاص داده و در سال های بعدی نیز ادامه خواهد داشت.




وی با اشاره به توقف شش ماهه در اجرای این پروژه ادامه داد: این توقف زمانی با هدف ایجاد تغییرات اساسی در ساختار این پروژه ملی صورت گرفت و از این پس شاهد سرعت بیشتری در اجرای این پروژه خواهیم بود.
به گفته سرپرست سازمان منطقه آزاد قشم، پروژه پل قوسی شکل خلیج فارس در دو لاین رفت و دو لاین برگشت و نیز یک خط راه آهن با عرض 18/5 متر و ارتفاع متفاوت از 15 تا 23 متر از مد کامل آب دریا تا پایان سال 95 به بهره برداری می رسد.

وی تصریح کرد: این پروژه عظیم ملی، نقش مهمی در انتقال کالا و تحولات اقتصادی در مسیر کریدور شمال – جنوب خواهد داشت.
شعبانی فرد به ساخت460 پایه پل مربوط به خشکی این پروژه اشاره کرد و گفت: کیسون های مربوط به بخش دریایی این پروژه نیز با حضور مهندسان و کارشنان توانمند ایرانی در حال ساخت می باشد.
بودجه این پروژه ملی بصورت 15 تا 30 درصد سهم دولت و مابقی از طریق فاینانس تامین خواهد شد و با بهره برداری از آن، قشم به قطب مهم اقتصادی کشور تبدیل می شود.

مخالفین هم مدعی هستند
برخی دلایلی که کارشناسان در مخالفت با احداث تونل بجای پل مطرح کرده‌اند چنین است:مشکلات عبور تونل از گسل‌ها و همچنین شکاف بزرگ موجود در بستر گذرگاه به عمق حداکثر ۳۵ متر و سرعت جریان آب در حدود m/s۵/۳ و نیاز به تکنولوژی اجرایی بالا، جهت اجرای تونل در عمق حدود ۶۵ متر از سطح دریا.
در صورت برابری هزینه‌های احداث هر متر پل و تونل، با توجه به افزایش طول، هزینه‌ها در حدود ۹ برابر افزایش خواهد داشت.
ریسک بالا و در نتیجه، نیاز به نگهداری زیاد در طول بهره‌برداری از تونل.
امکان استفاده از توان اجرایی داخل کشور و نیاز کمتر به فناوری‌های خاص و تجهیزات ویژه در اجرای پل، در قیاس با تونل.
قابلیت مدیریت و کنترل خسارت موضعی در حوادث قهری، در گزینه پل.
امنیت روانی بیشتر در هنگام عبور از پل.
امکان تخریب و بازسازی مجدد به طور سهل در پدافند غیرعامل در گزینه پل به نسبت تونل.
وجود جاذبه توریستی و گردشگری در گزینه پل.
محدودیت فضای تونل در عبور تأسیسات و اتصالات مخابراتی و خطوط انتقال آب، برق، فاضلاب، گاز و نفت.