چالشهای مدیریت انرژی در کشورهای در حال توسعه

متاسفانه سیستم بانکی در کشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه که صنایع آنها توسط بخش دولتی اداره می شود، تحت نفوذ فوق العاده دولت قرار دارد و بنابراین ارائه خدمات مالی برای پروژه های بهینه سازی مصرف انرژی درگیر و دار عملیات طولانی مدت اداری در نظام دولتی و سیستم بانکی با موانعی جدی روبروست.

در شرایط عدم کارآیی مکانیزمهای طبیعی و در شرایط حاکمیت دولت و مدیریت دولتی در صنایع و بانکها، ذهنیت مسئولان مدیریت انرژی به سوی راهکارهایی مانند، سهمیه بندی انرژی، تعیین جرایم و انجام تحمیلی پروژه های بهینه سازی مصرف انرژی که معمولا با مخالفت مدیران صنایع مواجه است، معطوف می شود؛ بنابراین ساختارها و سازمانهای پیش بینی شده در این کشورها با مشکلات اساسی و بنیادینی روبه رو هستند که این امر، میزان موفقیت آنان را محدود می کند. 

از سوی دیگر در کشورهایی که یه شکل فدرالی اداره می شوند، مسئولیتها بین حکومت مرکزی و حکومتهای محلی تقسیم می شود و یک مثلث شامل، بخش خصوصی، دولتهای محلی و دولت مرکزی امور مربوط به انرژی را پیگیری می کند. ارتباط این سه بخش، بر اساس شرایط داخلی هر کشور تعیین می شود و ارائه الگویی خاص در این موارد بسیار دشوار است.

در کشورهای صنعتی امور راهبردی و سیاستگذاری، تدوین مقررات و راهکارهای تشویقی- تنبیهی و نظارت بر عملکرد صنایع در چارچوب بازار آزاد انرژی و وجود انگیزه های قوی در صاحبان خصوصی صنایع در کاهش هزینه های مستقیم مانند، خرید انرژی و غیرمستقیم مانند مالیاتهای مصرف انرژی و آلودگیهای زیست محیطی انجام می شود. باتوجه به آزاد بودن قیمت انرژی و سهم بالای آن در هزینه های تولید، بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش هزینه ها برای صاحبان صنایع همواره از اولویت های اصلی است.

رونق اقتصادی در توسعه شرکت های خدمات انرژی

 با توجه به اهمیت فراوان انرژی در توسعه پایدار کشورها، در کلیه کشورها یکی از وزارتخانه های اصلی مسئول تنظیم امور انرژی است و امور انرژی معمولا در یک سازمان زیر نظر وزارتخانه مسئول، سیاست گذاری و برنامه ریزی می شود و یک سازمان یا آژانس، واسطه رابط بین دولت و بخشهای خصوصی تولیدکننده و مصرف کننده انرژی است.

در این میان شرکتهای خدمات انرژی نقش مهمی در فرآیند بهینه سازی مصرف انرژی در کشورها ایفا می کنند. تجربه های فراوان این شرکتها، وجود سیستم حقوقی و مالی مناسب برای سرمایه گذاری و پیگیری مطالبات این شرکتها، عدم تحمیل هزینه بر صاحبان صنایع و مشارکت در منافع بهینه سازی مصرف انرژی، شرایط مساعدی را برای فعالیت این شرکتها در کشورهای صنعتی و کشورهایی با شرایط فوق ایجاد می کند. نکته بسیار مهم در فعالیت این شرکتها، وجود انگیزه در صاحبان صنایع برای کاهش هزینه های مصرف انرژی در کشورهایی با سیستم انرژی برمبنای بازار است.

احمد فضلی

کارشناس ارشد انرژی شرکت بهینه سازی مصرف سوخت