وزير پيشنهادي براي وزارت امور خارجه با بيان اين كه با هر تدبير و تقدير، حسن ظن و اعتماد رييسجمهور و معرفي من به عنوان وزير پيشنهادي در دولت دهم توفيق اين امر حاصل شد، گفت: حوزه روابط خارجي بخشي در كنار همه مناسبات ديگر ما است. با توجه به گستردگي طرفهاي مختلف كاري و گستردگي موضوعاتي كه دستگاه ديپلماسي كشور با آن مواجه است، دهها موردي كه نمايندگان به آن پرداختند مشتي از خروار فراوان مباحث حوزه سياست خارجي است.
به گزارش ايسنا، منوچهر متكي ادامه داد: مايلم تاكيد كنم ما دركي از روابط خارجي و سياست خارجي برگرفته از انقلاب اسلامي و آموزه هاي امام راحل و رهنمودهاي مقام معظم رهبري داريم كه آن دريافت از سياست خارجي بايد توسط معتقدان و پيروان اين راه عملياتي شود. اين دريافت از سياست خارجي مبتني بر شناخت دقيق از مناسباتي كه در دنيا به ويژه در شش دهه آغازين بعد از جنگ جهاني دوم، حاكم است.
متكي اضافه كرد: شناخت اين تحولات 50 درصد كار است. امام (ره) ريشه معادلات ناعادلانه جهان را قبل و بعد از انقلاب بيان كردند و قانون اساسي سرفصل سياست خارجي را تعريف كرده است. دولتها براي اعمال و پياده كردن نگرشهايي كه وجود دارد رويكردهاي متفاوتي را اعمال ميكنند. درك بنده و آن چه كه بنده از رويكرد دولت نهم فهميدم اين است كه نقشهي راه پيشروي در دولت، طرح نويي را كه انقلاب اسلامي درانداخت بايد زمينههاي عملياتي كردنش را در دنيا فراهم كند و اين ماموريت بسيار سنگيني است.
وي در ادامه گفت: طي كردن اين مسير طولاني و ناهموار طبيعي است داراي تبعات و كنشها و واكنشهايي است كه رهبران اين راه بايد از قبل به آن وقوف داشته باشند. ما در سياست خارجي مباني و اصولمان را تعريف كرده داريم، اين اصولگرايي است؛ اما در دنياي كنوني داريم حرف هايمان را ميزنيم و برنامههايمان را عمل ميكنيم با يكصد و هشتاد و اندي كشور در موضوعات جهاني بايد مباحثه بكنيم و نظراتمان را تا جايي كه ميشود جا بياندازيم. اين يعني واقعگرا بودن. مبناي اعمال سياست خارجي را بر اصولگرايي واقعبينانه قرار دادن برگرفته از يك شناخت كاملا طولاني در كار با كشورهاست.
وي با بيان اين كه طبيعي است كه در تعامل چند جانبه بيش از تعامل دو جانبه تدبير ميشود اظهار كرد: شما دو رويكرد داريد، حفظ حداكثري منافع و زدودن حداكثري ضررها براي كشورها. اين در تمام فعاليتهاي ديپلماسي چراغ راهنماست و اهداف و برنامههايي است كه تعريف شده است.
متكي در ادامه خاطرنشان كرد: برنامه تقديم شده در مشورت با دست اندركاران سياست خارجي حاصل تعاملات و ارتباطاتي است كه بنده در كميسيون سياست خارجي و مجلس شوراي اسلامي داشتهام و مستمرا در ارتباط با سياست خارجي بودهام كه اينها را جمعبندي كرديم.
وزير پيشنهادي وزارت امور خارجه با بيان اين كه تنها در دو صفحه برنامه چارچوبها تعريف شده است، تصريح كرد: اگر چراغ راه نداشته باشيم چگونه ميخواهيم حركت كنيم؟
او با اشاره به اين كه برخي انتقاد ميكنندكه شما راهبرد براي كارتان نداريد اظهار كرد: ما در دو صفحه اول برنامه مسير و چارچوب حركت را تعريف كردهايم و در سي و چند صفحه ديگر با نگاه دقيق به مناطق از لحاظ جغرافيايي و موضوعي برنامه را تعريف كردهايم. در چهار سال گذشته مجلس هفتم و هشتم يك بار از برادرم محبينيا در قالب تماس، سوال يا تذكري مطلبي نشنيده بودم و امروز اولينبار بود؛ يا برادر ديگري كه نقدها و انتقادهايي داشت، اين اشكالي ندارد، اما تقريبا 10، 15 يا 20 سوال در روال يك عملكرد. من با همان نگاه كلي به آن ميپردازم براي اين كه انجام وظيفهام و اداي احترامم را داشته باشم.
وي با بيان اين كه تعارض ميان مباني اصول تعريف شده در دستگاه سياست خارجي با عدالتخواهي كه رييسجمهور بيشترين تاكيد را بر آن داشتهاند وجود ندارد، افزود: عدالتخواهي فصل مهمي از مباني اصولي است كه در همه مباني داخلي و خارجي و سياسي به آن توجه داريم. پس اينها در تعارض با هم نيست.
متكي ادامه داد: در 4 سال گذشته در حوزه روابط و سياست خارجي به عنوان يك فرد مطلع كه 26 ـ 25 سال است كه در وزارت خارجه و كميسيون سياست خارجي بودهام ميگويم كه هيچ وقت به اندازه دولت نهم دستگاه سياست خارجي مرتبط برخوردار و بهرهگير از حوزه روابط اقتصادي در روابط خارجي نبوده است.
وي با بيان اين كه در برنامه پيشنهايش فصل مستقلي را تحت عنوان ديپلماسي اقتصادي معرفي كرده است، اظهار كرد: در برنامه 5 ساله توجه ويژهاي به اين بحث اختصاص داديم زيرا از نخستين روزها يعني در 8 شهريور 84، مقام معظم رهبري تاكيد ويژهاي بر اين موضوع داشتهاند كه حمايت رييسجمهور و رويكرد دولت نهم گرهخوردگي ابعاد مختلف روابط خارجي را به عنوان تكليف جدي براي دستگاه سياست خارجي تعريف كرد.
متكي در ادامه گفت: ممكن است شركتي در يك مورد خاصي يا سفارتخانه خاصي گلهمند باشد؛ حتما برادر عزيزم به ما منعكس ميكرد اما من به مجلس گزارش ميدهم كه وزارت امور خارجه در چهار سال گذشته بيشترين مذاكرات اقتصادي را در حوزه هاي مختلف تجاري صدور خدمات فني و مهندسي و تنظيم قراردادها و حوزه انرژي با كشورهاي مختلف داشته و اين طور نبوده كه اين مذاكرات صورت نگرفته باشد.
او ادامه داد: اين مذاكرات در چارچوب تصميمات شوراي عالي امنيت ملي كشور است كه مصوبات آن به تاييد مقامات عاليه ميرسد. ما مباحث كلان مرتبط با سياست خارجي را پيگيري ميكنيم؛ از جمله مباحث در حوزه خليج فارس و رژيم حقوقي درياي خزر كه در اين قسمت وزيرخارجه پيگير سياستهاي مصوبي است كه در اين رابطه براساس حفظ حداكثري منافع كشور دنبال ميكنند.
وزير پيشنهادي امور خارجه با بيان اين كه نمايندگان به بحث تحركات كشورها و موضوع قدرت منطقهيي شدن ايران در چشمانداز بيست ساله كشور اشاره كردهاند، گفت: يكي از حوزههايي كه هماكنون آثار آن پديدار شده حوزه ديپلماسي منطقهيي و سياست خارجي است. اين موضوع در يكي دو سال اخير از زبان بسياري از تحليلگران در سطح منطقه و خارج از منطقه شنيده شده است كه ايران به يك قدرت تاثيرگذار منطقهيي تبديل شده است؛ چرا جايگاه ايران را و جمهوري اسلامي را پايين ميآوريد؟ اين نبود مگر در يك رويكرد تهاجمي نرمافزارانه سياست خارجي. رويكردهاي متفاوتي در روابط خارجه تجربه شد، اما مباحث كلي و با يك بخش خاصي در جهان و در رويكردهاي مختلف داريم؛ آيا مباحث و مسايل ما بايد دولت نهم را و كنش و واكنشهايي كه صورت گرفته همه را يكجا قرار داد؟
متكي در ادامه گفت: سياست منطقي عدالتخواهانه و قاطع دولت نهم در حوزه سياست خارجي در همه زمينهها پاسخ خود را دريافت كرد. جهتگيريها بسيار روشن است. حوزه سياست خارجي از مواردي است كه بارها از سوي مقام معظم رهبري با حساسيت تاكيدي كه دارند مورد ارزيابي قرار گرفته است. بعضي از دوستان ميگويند كه واكنشها به دليل رويكرد مقام معظم رهبري در اين حوزه بوده است؛ بايد بگويم كه كل نظام مفتخر است كه هر جا پيروي از رويكرد رهبري وجود داشته در آن ميدان موفق ميشود. سياست خارجي مفتخر است كه در اين مسير گام بر ميدارد. اگر دشمن احساس كند شما مرعوب شدهايد حتما آنقدر بر اين سياست پافشاري ميكند كه شما را به تسليم كامل وا دارد.
وزير پيشنهادي امور خارجه در ادامهي گفتههاي خود در مجلس شوراي اسلامي اظهار كرد: برخي از سرويسهاي اطلاعاتي و حتي برخي از دوستان ما در كشورهاي مختلف در دو سال اخير كه ما بيشترين تلاشها را در تثبيت حق هستهيي داشتيم از كانالهاي مختلف صميمي و غيرصميمي به ما ميگفتند كه حمله قطعي است و حتي برخي از آنها زمان و نقاط حمله را به ما گزارش ميدادند و ما در جلسات بر اساس دستورات مقام معظم رهبري، فرماندهي كل قوا و تدبير رياست محترم جمهوري يكي از بحثهاي مهمي كه داشتيم در دبيرخانهي شوراي امنيت همين موضوع بود. نحوهي تحليل اين مباحث و سيگنالهايي كه جمهوري اسلامي ايران ميداد موجب شد كه شما هم درون حوزه به دستاوردهاي خود برسيد و هم در اين زمينه به جايي رسيديم كه خود آنها در تحليلهايشان گفتند امكان حمله وجود ندارد.
متكي ادامه داد: تنشزدايي زماني است كه شما تنشي ايجاد ميكنيد اما وقتي ديگران تنش ايجاد ميكنند بايد ريشههاي تنش را زدود كه مبتني است بر گفتمان منطقي عدالتگرايانه و بهرهگيري از ديپلماسي. من هيچ گاه در يك ميزگرد دو نفره يا سه نفره با جنايتكاران رژيم صهيونيستي شركت نخواهم كرد اما در همان اجلاس دائوس دو ميزگرد ديگر كه بحث خاورميانه و تحولات آمريكا را دنبال ميكردند حضور موفق و چشمگيري جمهوري اسلامي را چرا نميبينيد. چرا بر ظرفيتهايمان تكيه نميكنيم.
وزير امور خارجه در ادامه و در واكنش به اين گفتهي برخي از نمايندگان كه چرا وزارت امور خارجه دربارهي كشتار مسلمانان چين عكسالعملي نشان نداد؟ گفت: در بحث مسلمانان چين ما با تدبير عمل كرديم و بر امر مهم حمايت از حقوق آنها به شيوهها و روشهاي خاصي كه در مناسبات با چين داشتيم سعي كرديم كه اين چارچوب را براي مسلمانان ايجاد كنيم . البته ما در اين رويكرد خود را منطبق با نگاه برخي كشورهاي خاص در غرب نكرديم. ما در همگرايي منطقهيي و نيز همگرايي با همسايگان طي چهار سال گذشته هم بيشترين سهم را اعمال كرديم و هم دستاوردهاي خوبي داشتيم.
متكي افزود: برخي دوستان اشاره ميكنند به مساعي جميلهي وزارت خارجه؛ جناب آقاي محبينيا استحضار دارند كه اين از كلمات معمولي است كه به فعاليتهاي ديپلماتيك در روابط خارجي اطلاق ميشود.
وي در ادامهي گفتههاي خود با اشاره به انفجارهاي اخير عراق گفت: در اين انفجارها كه دو وزارتخانهي امور خارجه و اقتصاد عراق را مورد حمله قرار داد، دو تن TNT در مقابل وزارت خارجه عراق در بغداد منفجر شد و براي مقامات عراقي اين نگاه پيش آمد كه اين كار، كار گروهي مستقر در سوريه است و تنشهايي در بين اين دو كشور به وجود آمد و ما با سياستهايي كه در منطقه داريم و تدبير مقامات عالي كشور دو روز گذشته به عراق سفر كردم و با مقامات عراقي در بغداد مذاكرهاي داشتم. روز گذشته نيز پس از پايان مباحث مجلس چهار صبح به سوريه رفتم براي آن كه ما استراتژي منطقهيي را تعريف كردهايم كه اين حركت به آن استراتژي كه در جهت منافع كشورهاي منطقه و همگرايي آنها حركت ميكند ضربه ميزند كه اين عملكرد ما هم مورد استقبال عراقيها و هم سوريها قرار گرفت. آقاي محبينيا اينها نمونههاي مساعي جميله است.
متكي ادامه داد: در مورد مسالهي قفقاز شاهد بوديد كه دستگاه ديپلماسي كشور از روسيه تا قفقاز و اتحاديهي اروپا را پيگيري كرد، براي آن كه بحث حمل و نقل، انرژي و امنيت منطقهي قففاز در مسائل امنيتي و اقتصادي ايران اثرگذار است. بنابراين برخي از حركتهايي كه وجود دارد را دقيقا رصد ميكنيم مانند بحث نوبوكو كه نمايش لولههاي خالي است. اين نوبوكو از كجا بايد لولههاي خود را پر از گاز كند؟ هيچ چارهاي نيست يا روسيه بايد گازي كه از شمال منتقل ميكند قطع كرده و از اوكراين منتقل كند كه تحولي در اروپا به وجود نميآيد و يا گاز موجود گاز آذربايجان ميشود.
وي افزود: در مورد درياي خزر هم ما اجماع ساحلي درياي خزر را داريم مبني بر اين كه خط لوله نميتواند از زير درياي خزر عبور كند. ما در حوزهي منطقهيي كه دو جلسه در طول اين سالهاي تشكيل سازمان كشورهاي ساحلي درياي خزر برگزار شد يك بار ميزبان بوديم. در حوزهي مناسبات بينالمللي جمهوري اسلامي ايران جدا از جايگاهي كه در دل ملتها دارد در بين دولتها نيز از منطق قوي برخوردار است و حرفهايش قابل نقد نيست. اين كه در حوزهي هستهيي كم آوردهاند در برابر منطق جمهوري اسلامي است. اين كه در مناسبات ديگر مقابل حرف ما نميتوانند حرفي بزنند به خاطر آن است كه منطق بالاتر و قويتري از ما ندارند.
وزير پيشنهادي امور خارجه با بيان اين كه امروز ديپلماسي در دنيا چالش منطقههاست خاطرنشان كرد: البته بايد به زبان ديپلماتيك و با تدبير مسائل را بيان كرد تا اثرگذار باشد. پيش از اين اگر زورشان به منطق نميرسيد با تهديد حرفشان را جا ميانداختند اما امروز تهديدها و زورها و سلاحهايشان از كار افتاده و دليل اين صحبت من عراق و افغانستان است.
متكي همچنين با بيان اين مطلب كه اين چه مقايسهاي است كه ما بگوييم رژيم صهيونيستي كه امروز از بالاترين نفرت در دنيا برخوردار است كارآيي بيشتري از جمهوري اسلامي دارد در نقد چنين گفتهاي اظهار كرد: آيا اين حرف قابل دفاع است؟ به واسطهي منطق حقطلبانهي جمهوري اسلامي ايران، رژيم صهيونيستي خلع سلاح شده و قدرت تسليحاتياش نيز كارساز نيست كه دليل آن لبنان و غزه است؛ اين تحولات بشارت دهندهي تولد دنياي ديگري است.
او افزود: در پيامدهاي انتخابات بخشي از آن را در خارج از كشور رصد كرديم و عوامل آنها يا اخراج و يا دستگير شدند. در دو سه ماه گذشته چه كارهايي كردند و چه قدمي برداشتند؟ جز اين بود كه ميخواستند ما مشكلشان را دوستانه و صميمانه حل كنيم؛ آيا اين تدبير نبود؟ دوستاني كه نام برديد اگر 25 سال است در وزارت خارجه اشتغال دارند منتسب كردن به اين كه وزير خارجه رفيقبازي ميكند دور از انصاف است. من دينم را براي دنياي ديگري نميدهم.
وزير امور خارجهي كشورمان همچنين به بحث شوراي امنيت اشاره كرد و گفت: در موضوع شوراي امنيت ما در تعاملات بينالمللي گاهي موفق ميشويم مواردي را به دست آورديم و گاهي هم موفق نميشويم. گاهي در برخي از اجلاسها و يا رياستهايي را بر سازمانهاي بينالمللي موفق ميشويم و برخي را نه.
حجتالاسلام حسين سبحانينيا كه در موافقت با وزير پيشنهادي امور خارجه سخن ميگفت، اظهار كرد: جناب آقاي متكي در وزارت امور خارجه از آغاز ورود مراحل رشد و ترقي خود را پله پله شروع كردند. رياست اداره، مدير كلي،معاونت وزير امور خارجه و سفارت همهي اين مراحل را در وزارت امور خارجه طبق روال عادي كه براي همهي كاركنان وجود دارد طي كردهاند.
اين عضو كميسيون امنيت ملي وسياست خارجي افزود: جناب آقاي متكي فردي آشنا به كار وزارت امور خارجه و پيچ و خمهاي كار سياسي در اين وزارتخانه و عرصهي بينالمللي است و از اين جهت هم از خانوادهي وزارت امو رخارجه محسوب ميشود و هم مورد قبول بدنهي كارشناسي وزارت امور خارجه و هم آشنا به مسائل جهاني و بين المللي در زمانهاي مختلف محسوب ميشود.
نمايندهي نيشابور و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي در ادامه گفت: متكي به دليل همين سوابق با زبان ديپلماتيك آشنايي كامل دارد و آشنايي با اين زبان در عرصهي بينالمللي و در ملاقاتها و گفتوگوها بسيار مهم و اساسي است كساني كه با ايشان در سفرها بودهاند آشنايي و تسلط و جديت ايشان را از نزديك مشاهده كردهاند و بر وقوف كامل ايشان و دفاع به حق از جمهوري اسلامي در چارچوب كلي اصول نظام اسلامي تاكيد كردهاند، در نتيجه آشنايي و تسلط به زبان ديپلماتيك در عرصهي بينالمللي يكي از ويژگيهاي خاص متكي است.
سبحانينيا اظهار كرد: متكي به دليل اينكه دو دوره در مجلس بوده، يعني دورهي اول و دورهي هفتم كه از مجلس به دولت نهم رفتند در كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي و در ارتباط با همكاران نماينده بهترين تمايل را داشتهاند و گواه آن همكاران اين دوره و دورهي هفتم هستند. جز در مواردي كه به دليل ماموريت خاص در ايران حضور نداشتند، هيچ گاه نشد كه از ايشان سوالي داشته باشيم و براي پاسخگويي حاضر نشوند. حتي در زماني كه سوالي نبود روزهايي را تخصيص ميدادند و در جلسهي علني شركت ميكردند.
وي در ادامه با اشاره به عملكرد چهار سالهي متكي در عرصهي سياست خارجي يكي از محورهاي مثبت دورهِ نهم را كاركرد وزارت امور خارجه و مديريت شرايط بينالمللي در دستگاه ديپلماسي جمهوري اسلامي ايران دانست و گفت: برخي موارد را آقايان برنا و كواكبيان اشاره كردند، ولي شما شرايط و فضاي بينالمللي را شاهد هستيد در اين فضاي خاص طبيعي است كه كار كردن دشوار است، ولي در همين شرايط دستاوردهاي خوبي در عرصهي ديپلماسي كشور در دولت نهم را شاهد بوديم و كار كرد متكي در دستگاه ديپلماسي كاركردي مثبت و قابل دفاع است.
وي در ادامه به نكاتي از برنامههاي متكي اشاره كرد و گفت: در ميانه و نقشهي راه سياست خارجي ايشان در بستر چشمانداز بيستساله و سياست كلي برنامهي پنجم توسعه ابلاغي از سوي مقام معظم رهبري كه به ويژه در بخش سياسي، دفاعي، امنيتي و رويكردهاي بينالمللي رييسجمهور شكل گرفته روح كلي حاكم بر فعاليت ديپلماسي رهنمود مقام معظم رهبري براساس عزت ،حكمت و مصلحت تعريف شده است.
او افزود: جايگاه جمهوري اسلامي ايران در مناسبات جهاني در برنامهي ايشان برآمده از محتواي انقلاب و آرمانهاي امام (ره) است و عليرغم انكار و تبليغات سوء دشمنان امروز با اذعان جهانيان به ظرفيت بالاي الهامبخشي آن تعريف شده است. ايران در چنين جايگاهي با گفتمان نقادانه مشاركت موثر خود را در مديريت جهاني مطالبه ميكند.
نمايندهي نيشابور و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي ادامه داد: در رابطه با استفاده از مجموعه ظرفيتهاي نظام در عرصهِ بينالمللي و در رابطه با كشورها يكي از انتقادات در گذشته اين بود كه چرا از همهي ظرفيتها در كنار هم استفاده نميكنيم و چرا روابط اقتصادي در كنار ابزار سياسي مورد استفاده قرار نميگيرد؟ ايجاد توازن در روباط خارجي از محورهاي برنامهي متكي در دورهي گذشته هم بود و در اين دوره هم مورد تاكيد قرار گرفته است.
وي اضافه كرد: پيشبرد اين رويكرد در 4 سال گذشته موفق بود. اقتصاد و بازرگاني در منطقه كه به منطقهي جغرافيايي و كشورهاي خاصي نظر داشت و حتي مبادلات بازرگاني و پولي در انحصار چند كشور بود كه نميتوانست پاسخگوي نيازهاي كشور ما باشد. رويكرد جديد انحصار فوق را در هم شكست و بسياري از كشورها انتخابهايي را به عنوان فرصتهاي جديد پيش روي جمهوري اسلامي ايران قرار داده است. اتخاذ اين رويكرد موجب شد ارتباط منطقي بين مولفههاي روابط خارجي در حوزههاي سياسي،اقتصادي و فرهنگي فراهم شود و امكان مانور ما در حوزهي كشورهاي در حال توسعه و سازمانهاي منطقهاي مثل جنبش غيرمتعهدها و سازمان اكو بيشتر شود. و توزيع روابط اقتصادي ما را در مناطق مختلف متوازن كرده و اين موضوع بايد در آينده نيز نهادينه شود.
سبحانينيا با اشاره به اينكه رابطهي ايران با كشور هاي منطقه مورد اشارهي مخالفان وزير قرار گرفت گفت: نكات برنامهي متكي نشان ميدهد در گذشته نيز تلاش براي زودن ابهامات و تيرگيها در روابط و تقويت روابط براساس معيارهاي جمهوري اسلامي صورت گرفته و هم در برنامهاي اين دوره مورد تاكيد قرار گرفته است.
او افزود: در رابطه با كشورهاي حوزهي خليج فارس و خاورميانه بايد اشاره شود كه اين منطقه و كشورها با توجه به بيشترين ارتباطات و پيوندهايشان و وجود نگرانيهاي مشترك از ظرفيتهاي بالايي براي همكاي با كشورمان برخوردار هستند.
عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي در ادامه گفت: تقويت وحدت اسلامي ، خنثيسازي تفرقهافكنيهاي مذهبي و قومي از سوي دشمنان امت اسلامي و تقويت همكاري منطقهايي در حوزههاي سياسي،امنيتي ، اقتصادي ، فرهنگي از طريق گسترش و تعميق اعتمادسازي و رفع سوءتفاهمات و همكاري و هماهنگي در سياستهاي انرژي،نفت، آب ، برق ،امنيت خليج فارس و تنگههرمز در انتقال انرژي و اتصال ادامهي امنيت تا خليج عدن و طراحي ساختارهاي لازم براي امنيت منطقهيي و نفي حضور نيروهاو پايگاههاي خارجي شكلگيري همكاري چند جانبهي جديد منطقهيي و همكاري با تشكلهاي موجود به ويژه شوراي همكاري خليج فارس و اتحاديهي عرب از محورهاي مهم برنامهي متكي است.
وي ادامه داد: سياست حمايت از خاورميانهي عاري از سلاح هستهيي در چارچوب خلع سلاح جهاني هستهيي مورد تاكيد ديپلماسي در چهار سال آينده است. حمايت از آرامش و ثبات در عراق و تاكيد بر خروج نيروهاي خارجي از آن كشور ،حاكميت كامل دولت عراق،وحدت ملي و تماميت ارضي عراق ،سياست تغييرناپذير جمهوري اسلامي ايران در دولت دهم خواهد بود.
همچنين يك عضو كميسيون اجتماعي مجلس شوراي اسلامي در مخالفت با متكي وزير پيشنهادي وزارت امور خارجه اظهار كرد: برنامههاي وزير بيشتر داراي مفاهيم انتزاعي است و با آنچه كه در صحنه عمل محقق شده فاصله قابل توجهي دارد.
به گزارش ايسنا، سيروس برنابلداجي ادامه داد: جنابعالي، در روزهاي نخست وزارت و از طريق مصاحبه با روزنامهها و جرايد گفتيد كه سياست ما مبتني بر اصولگرايي واقع بينانه است، اما در آنچه كه مبتني و متاثر از منويات شخص رئيس جمهور است اعلام شده كه براساس عدالت گرايي در روابط بينالملل است و سوال من اين است كه شما چگونه توانستيد تلفيقي از اين دو رويكرد را دنبال كنيد و ادامه دهيد تا ان شاءالله منافع ملي ايران و مصالح عالي جهان اسلام تامين شود.
وي افزود: نكته ديگر اينكه در سالهاي اخير بارها و بارها اشاره كرديد كه تلاش ميكنيد از ظرفيتهاي بين بخشي مجموعه كشور به عنوان يك ابزار ديپلماسي خصوصا ظرفيتهاي اقتصادي خوبي كه داريم، استفاده كنيد و سوال من اين است كه تا چه حد عملا توانستيد در راستاي تامين منافع ملي از اين ظرفيتها استفاده كنيد.
برنا، خطاب به متكي ادامه داد: خطاها و اشتباهات حضرتعالي در طول وزارت بر هيچ كس پوشيده نيست تا جايي كه رئيس جمهور در نشستي كه در دانشگاه علم و صنعت با دانشجويان داشت در پاسخ به پرسشي با اين مضمون كه" آقاي رئيس جمهور شما در زمينههاي مختلف بخش قابل توجهي از بار سياست خارجي را به دوش ميكشيد بر اين مهم ابرام، تاييد و اعتراف ميكند" لذا من معتقدم بخشي از دستاوردهاي روابط سياست خارجي ما متاثر از ابداعات و بينش منحصر به فرد شخص رييسجمهور بوده و بخش ديگر را شوراي امنيت بر دوش كشيده است و به نظر ميرسد شما در اين زمينه دستاورد قابل توجهي نداشتيد.
وي افزود: آقاي متكي شما در مصاحبهاي در عيد غدير سال گذشته اعلام كرديد كه سهم ما از درياي خزر هيچ گاه 50 درصد نبوده و اين رقم نه منطقي است و نه قراردادي، آيا اين سخن از وزير امور خارجه با توجه به تاثيرات رسمي آن براي تعيين رژيم حقوقي خزر قابل بخشش و اغماض است، شما براي اين اظهارات چه پاسخي داريد؟ ما در منطقه خزر از سويي شاهد نوعي عقب نشيني هستيم و از سوي ديگر ميبينيم كه روسيه با غرب منافع ملي ايران را وجهالمصالحه خود قرار داده و به نظر ميرسد در اين زمينه بايد تجديدنظر شود.
برنا ادامه داد: در جريان تحولات مهم منطقهاي نظير مناقشه گرجستان و روسيه حمله رژيم صهيونيستي به غزه، گرفتاريهاي آمريكا در عراق و افغانستان بحرانهاي اقتصادي منطقه و جهان، شاهد فرصتهاي طلايي براي ايفاي نقش و برجسته شدن ايران به عنوان قدرت منطقهاي بوديم و وزارت امور خارجه تحت نظر رياست جنابعالي براي اين فرصتها چه اقداماتي كرده؟ چگونه است كه آقاي اردوغان در اجلاس دائوس با يك برخورد جدي و موثر با پرز، رئيس رژيم صهيونيستي موجب اعتلاي نقش تركيه كه مناسبات رسمي با اسرائيل دارد، در جهان ميشود و ايراني كه از ديرباز در صف اول مبارزه با اسرائيل بوده از صحنه كنار ميرود و به واسطه اهمال و بيبرنامگي جنابعالي در طي سالهاي گذشته ما در منطقه شاهد مطرح شدن كشورهايي مانند قطر، تركيه و سوريه به عنوان دولتهاي موثر هستيم.
وي ادامه داد: بايد پاسخ دهيد كه با توجه به اعلام موضع آقاي اردوغان در رابطه با كشتار مسلمانان ترك تبار منطقه سين كيانگ شما چه كرديد و با عنايت به حجم قابل توجه مناسبات تجاري كه با امارات داريم كماكان هنوز اين كشور از عنوان جعلي براي خليج فارس استفاده ميكند و فشارهاي ديگري كه از اين طريق ما متحمل ميشويم.
برنا در ادامه با بيان اينكه انتصابات فاميلي در وزارت خارجه و به كار گرفتن فارغ التحصيلان كشور هند كه از همكلاسيهاي وزير امور خارجه هستند، بر چه اساسي بوده است؟ اظهار كرد: واگذاري اداره بسيار مهم حقوق بشر به يكي از نزديكان شما با عنايت به اينكه بهتر از من ميدانيد بعد از پرونده هستهاي با مسايل مهمي مانند خلع سلاح، تروريسم و حقوق بشر مواجه هستيم، واگذاري پرونده مهم به يكي از نزديكان شما كه از جاي ديگر به آن بخش منتقل شده و تحصيلاتي بيارتباط با اين پرونده دارد و نيز پيش از آن شما اداره كلي را تحت عنوان اداره كل ارتباطات فرهنگي كه وظيفه آن ايجاد ارتباطات موثر و رايزنيهاي فرهنگي با سفارت خانههاست منحل ميكنيد با چه توجيهي است؟
برنا هم چنين به ديپلماتهاي در بند ايراني در كشور انگلستان و پاكستان اشاره كرد و گفت: سرنوشت آقايان تاجيك و عطارزاده چه شده و با گذشت ده ماه از ربوده شدن آقاي عطارزاده در پاكستان، وزارت امور خارجه براي آزادي وي چه اقداماتي انجام داده؟
نمايندهي مردم سمنان نيز كه در روز دوم راي اعتماد به وزراء به عنوان مخالف وزير پيشنهادي وزارت امور خارجه سخن ميگفت، ابراز داشت: هدف ما تقويت و كمك به دولت است.
مصطفي كواكبيان گفت: دلايل مخالفت من به برنامههاي ايشان و نيز بخشي به مسائل شخصي ايشان مربوط ميشود، هدف ما تقويت و كمك به دولت است. من شخصا آقاي متكي را به عنوان يك ديپلمات ورزيده قبول دارم و معتقدم در ميان گزينههايي كه ميتوانند با آقاي احمدينژاد همكاري كنند گزينهي مناسبي است، اما اين دليل نميشود كه برخي از حرفهاي جدي كه در اين مقطع دربارهي برنامهها و سياست خارجي است را مطرح نكنيم.
وي افزود: در دورهي وزارت آقاي متكي نه تنها پروندهي ما از شوراي امنيت سازمان ملل به شوراي حكام بازنگشت، بلكه هر روز شاهد برنامههاي جديدي بوديم. ممكن است بگوييد آنها با ذات انقلاب ما مخالفند، بله، در اين شكي نيست، اما ما در تقليل اين مخالفتها چه كرديم؟ البته نگاهي كه به كشورهايي مانند گامبيا، زامبيا و بوليوي وجود داشته و كمكهايي كه صورت گرفته نسبتا جالب توجه است، اما به اين كشورها به اقتصاد و منافع ملي ما در سطح جهان، چه كمكي ميتوانند بكنند؟
كواكبيان در ادامه تاكيد كرد: در اجلاس قرقيزستان كه قرار است برگزار شود، بدون حضور ايران، چگونه ميتوانند دربارهي درياي خزر تصميم بگيرند و سياست خارجي ما در اين زمينه چه كاره است و چطور حتي نتوانستيم شوراي همكاري خليج فارس را كه ميتواند منافع ملي ما را تامين كند ،با خود همراه كنيم و هر روز بيانيه و توطئه عليه ما صورت ميگيرد.
نمايندهي مردم سمنان با طرح اين پرسش كه چه وضعيت و نفوذي در رابطه با همسايگان خود داريم، گفت: ما چهار سوال مطرح كرديم كه هنوز بيجواب مانده، يكي از آنها، اين بود كه در مورد اردوگاه اشرف، اقدام وزارت خارجهي ما چه بوده؟ عراق ادعاي برادري دارد، ولي چرا نبايد هيچ همكاري با ما داشته باشد؟
كواكبيان ادامه داد: سوال ديگر ما اين بود كه چرا تاسيس نيروگاه اتمي بوشهر را هر سال به سپتامبر سال بعد موكول ميكنيم . آقاي وزير خارجه ، پاسخ دهيد در مسائل مربوط به خليج فارس و درياي خزر ما چه كاره هستيم؟ چرا وزارت خارجهي ما درباره ي كشتار مسلمانان چين سكوت كرد؟
نماينده ي سمنان همچنين گفت: آقاي متكي، آيا شما ميخواهيد به رييسجمهور كار كارشناسي بدهيد يا از ايشان دستور ميگيريد؟ يعني دربارهي رفتن به اجلاس ژنو،نامهنگاريهاي بيجواب آقاي احمدينژاد به سران برخي از كشورها، تبريك زودهنگام به آقاي اوباما حتي پيش از كشورهاي ديگر سخنرانيهاي جنجال برانگيز بحث غيرضروري هولوكاست، شما بايد كار كارشناسي ارائه بدهيد و بايد كاري كنيد كه منافع ملي ما حفظ شود.
نماينده مردم مياندوآب، شاهين دژ و تكاب در مجلس شوراي اسلامي نيز گفت: پرداختن به برنامههاي وزارت امور خارجه يكي از مسووليتهاي سنگين، اساسي و بنيادين مجلس شوراي اسلامي است.
جهانبخش محبينيا كه به عنوان مخالف وزير امور خارجه سخن ميگفت، با بيان اينكه دغدغه ما امروز بيشتر متوجه عملكرد وزير امور خارجه تا رويكرد ايشان است، گفت: سخنان بنده برگرفته از برنامه تنظيمي در وزارت امور خارجه است، همان طور كه برخي از مخالفان نيز مطرح كردند اين برنامه بيشتر جنبه تئوريك دارد، با اين وجود در اين برنامه آمده است كه بسياري از بحرانهاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي جهان متوجه مناسبات حاكم بر روابط بينالملل است.
محبينيا ادامه داد: بخشي از كلام، مفاهيم و جملاتي كه در اين برنامه آمده جاي تعجب دارد، از جمله اين موارد اين است كه در اين برنامه آمده كه براي حل اختلافات بين برخي از كشورها از واژه مركب مثل مساعي جميله استفاده شده است يا از واژه ديگري تحت عنوان اصولگرايي واقعبينانه نام برده شده است. استفاده از اين جملات نشان ميدهد كه كارشناسان در تهيه و تنظيم اين برنامه فضاي تئوريكي را براي خودشان در حالت مسلطي ديدهاند كه شايد نمايندگان مجلس نيز وقت مطالعه همه اين برنامهها را نداشته باشند.
عضو هيات رييسه مجلس شوراي اسلامي با اشاره به سخنان سبحانينيا كه به عنوان موافق وزير پيشنهادي امور خارجه سخن گفته بود، اظهار كرد: ايشان به مطالبي اشاره كرد كه پس از 30 سال از عمر پربركت و باعزت انقلاب اسلامي اين مطالب جاي سوال دارد، آقاي سبحانينيا در اين جلسه گفت كه آقاي متكي براي سكانداري ديپلماسي خارجي كشور و براي راهبري وزارت امور خارجه داراي ويژگيهاي شخصي است. مگر قرار است كه وزير امور خارجه چنين ويژگيهايي را نداشته باشد؟ يا اين كه ميگويند كه ايشان نسبت به مسائل ديپلماسي و سياست خارجي آشنايي دارند. آقاي سبحانينيا مگر قرار است كه آشنا نباشند؟ آن وقت بايد از كنسولگريها يك مامور ساده را به عنوان وزير امور خارجه مشخص كنيم.
محبينيا ادامه داد: در اين جلسه موافق وزير پييشنهادي امور خارجه در توجيه برخي از نواقص و كمبودها ميگويد كه فشار استكبار جهاني در كشور وجود دارد، درست است كشور در جبهه وسيعي در تقابل با استكبار جهاني است؛ اما مگر فرزندان اين مرز و بوم نبودند كه در مقابل هجوم استكبار شرق و غرب هشت سال جانانه و به تبعيت از مولا و مقتدايشان حضرت روحالله ايستادگي و آن حماسهها را خلق كردند. آيا امروز دشمني آمريكا و اسرائيل و غفلت ارتجاع عرب ميتواند محملي براي كاستيهاي ديپلماتيك ما باشد؟ آن هم بعد از 30 سال و با تجربياتي كه آقاي خرازي و ولايتي داشتند.
وي ادامه داد: دكتر نادران، جلالي، جهانگيرزاده و زماني در دفاعي كه در چهار سال قبل از آقاي متكي داشتند تضمين كردند كه اگر نمايندگان به ايشان راي بالا بدهند، دوران شكوفايي استعداد ديپلماتيك جمهوري اسلامي را شاهد خواهيم بود، نه تنها اين نمايندگان بلكه جناب آقاي متكي عزيز كه بنده ويژگيهاي شخصي ايشان را كاملا تائيد ميكنم و انصافا انساني با شخصيت، پاك دامن و متدين هستند نسبت به اين موارد وعده دادند، امروز ميخواهيم در مقابل ملت ايران و نمايندگان شريف نگاهي به هويت ديپلماتيك جمهوري اسلامي داشته باشيم.
اين نماينده مجلس شوراي اسلامي با طرح اين پرسش كه آيا نسبت به اين مسائل مطرح شده راضي هستيد و آيا يك گفتمان قابل دفاع ديپلماتيكي كه معلول كار كارشناسي و مديريت وزارت امور خارجه باشد، را شاهديم؟ گفت: عزت و اقتداري كه امروز جمهوري اسلامي در دنيا دارد متوجه ساختارهاي جمهوري اسلامي مثل عدالتگري و استكبارستيزي است. اين عزت و اقتدار متوجه رهبريت حضرت امام و مقام معظم رهبري بوده است، بنابراين اگر اين موارد را از سبد كاري وزارت امور خارجه كنار گذاريم، برادران و خواهران چيزي براي دفاع نداريد.
وي خطاب به متكي گفت: امروز با ايرانيان در عربستان، عراق و امارات و برخي از كشورهاي همسايه برخوردي ميشود و عزت و اقتدار ايراني توسط برخي از مامورين به گونهاي پايمال ميشود كه بنده به عنوان نماينده مجلس نميتوانم سرم را بالا نگه دارم، چرا در مقابل اين هجوم و هجمه ناجوانمردانه برخي از اين عوامل كاري نكرديد؟ آيا تنها مطرح شدن بحث ديپلماسي فعال حلال مشكلات است.
اين عضو فراكسيون اصولگرايان مجلس شوراي اسلامي با اشاره به برنامههاي وزير پيشنهادي امور خارجه گفت: آقاي متكي شما در برنامههايتان فرموديد كه در وزارت امور خارجه بين سياست، اقتصاد و فرهنگ پيوندي را ايجاد ميكنيد كه ظرفيت و پتانسيل جمهوري اسلامي ايران در داخل و خارج از كشور شكوفا شود و بتوانيم در سايه هيمنه و هيبت ديپلماتيك و ابزارهاي سياست خارجي شكوفايي اقتصاد ايران و اقتصاد ملي خودمان را ببينيم.
محبينيا ادامه داد: آقاي سبحانينيا در سخنان خود گفت كه شما تعاملات خوبي با مجلس داشتيد، آيا شما يك بار با كميسيون اقتصادي، كميسيون عمران، صنايع و معادن و به طور كلي كميسيونهاي اقتصادي ديگر جلساتي را گذاشتيد و نسبت به پتانسيلها و ظرفيت جمهوري اسلامي در خارج برنامه داديد؟
عضو كميسيون اقتصادي مجلس ادامه داد: با وجودي كه بنده به لحاظ سياسي با آقاي خرازي همسو نبودم؛ اما ايشان در زمان وزارتشان هفتگي يا 15 روز يك بار وضعيت سياسي و اقتصادي كشور را به كميسيونهاي مجلس شوراي اسلامي ميفرستادند و ما را به لحاظ اطلاعاتي، اخبار و تحليل مورد معاونت قرار ميداد. البته شايد شما با كميسيون سياست خارجي و امنيت ملي ارتباطي داشته باشيد.
وي در ادامه گفت: آقاي متكي به ما وعده داده بوديد كه دستگاه ديپلماسي كشور را بازسازي كنيد؛ اين در حالي است كه اكنون مجدا بعد از چهار سال بحث بازسازي دستگاه ديپلماسي مشاهده ميشود؟ آيا بازسازي دستگاه ديپلماسي يعني انتخاب سفراي ضعيفي كه متاسفانه در خود سفارت بحران به وجود آوردهاند؟ البته اين موضوع از برخي از سفيران سياسي لايق و كاردان شما جداست و ما دست آنها را ميبوسيم.
نماينده مردم مياندوآب در خانه ملت در ادامه توضيح داد: متاسفانه در بعضي از سفارتخانههاي شما كانون ضعف مديريت كاملا به چشم ميخورد، به گونهاي كه بعضا سفيري را براي ماموريت به كشوري فرستاديد اما در حالي كه حتي يك سال از سفارتش نگذشته است او را به كشور بازگردانيد. اين امر براي چه اتفاق افتاده است؟ اگر اين سفير ضعيف بوده است پس چرا انتخابش كردهايد و اگر ضعيف نبود چرا او را برگردانيد؟
محبينيا با طرح اين پرسش كه مديركل حقوق بشر چه نسبتي با متكي دارد، گفت: آقاي متكي شما كه حقيقتا يك سرباز لايقي در رويكرد هستيد، چرا بايد انتخابي را داشته باشيد كه ما به عنوان دوستان شما نتوانيم سرمان را بالا نگه داريم.
وي همچنين با طرح اين پرسش كه عملكرد و دستاورد مديركل حقوق بشر براي دستگاه خارجه جمهوري اسلامي بزرگ و عزيز چه بوده است، گفت: تحصيلات مديركل حقوق بشر كه داروسازي و مامايي است چه نسبتي با حقوق بشر دارد، آقاي متكي ارائه طرح حقوق بشر كانادا متاسفانه تنها يك راي آورد. آيا اين امر براي كشور و نظامي كه يادگار حضرت امام است كه در مقابل دنيا قد علم كرده و گفتمان، راه، فكر، عظمت و بنيان جديدي را ارائه كرده، ضعف نبود.
اين نماينده مجلس شوراي اسلامي ادامه داد: بحث بعدي بنده در رابطه با برخورد غيرحرفهاي با سياست خارجي است در حالي كه كارشناسان، سفرا، وزير و معاونان وزارت امور خارجه بايد ادبياتي را به كار گيرند كه ما حيران و سرگردان نسبت به اين واژگان، اصول، مقدمه، موخره و نتيجهگيري باشيم؛ اما معاون بينالمللي شما يكي از معاونان ضعيف وزارت خارجه است كه بارها در اين رابطه مسائلي را در اين رابطه به شما گفتهام اما اعتنايي نكرديد.
محبينيا در ادامه تاكيد كرد: در خارج از كشور به معناي واقعي، عظمت و اقتدار جمهوري اسلامي ايران به معناي واقعي مشهود است؛ اما در اين امر مقروض و بدهكار مردي به نام حضرت امام خميني (ره) و مديون مردي به نام حضرت آيتالله خامنهاي هستيم.
وي خطاب به متكي گفت: در طول چهار سال گذشته سفرهاي زياد، اما با بهرههاي كم انجام شده است. آقاي متكي بگوييد كه چند سفارتخانه شما بيسرپرست است؟ آيا در اين كشور قحط الرجال سياسي داريم؟
محبينيا با اشاره به يكي از برنامههاي متكي مبني بر تشكيل شوراي راهبردي روابط خارجي از اعاظم و نخبگان فكري گفت: اين كار را مقام معظم رهبري انجام دادهاند، اما شما به اين موضوع در برنامه خودتان اشاره كرديد.
او با بيان اينكه آقاي متكي شما بحث ميدان نفوذ برخي از كشورهاي همسايه را با جمهوري اسلامي بزرگ مقايسه كنيد، گفت: آقاي متكي ببينيد كه متاسفانه در حال حاضر اين اسرائيل غاصب، متجاوز و نامشروع در آسياي ميانه و قفقاز چه نفوذي را به دست آورده است، همچنين نفوذ رقباي ما عربستان و تركيه به عنوان كشورهاي همسايه با جمهوري اسلامي كه داراي ساختارهاي بسيار بزرگي است مقايسه كنيد.
عضو هيات رييسه مجلس شوراي اسلامي با طرح اين پرسش كه پيشبيني آقاي متكي از تهديدات بينالمللي چه بوده است، گفت: مسايل فرهنگي سياسي كشور و مقولاتي كه گفتيد به يكديگر مرتبطند در كدام موارد آنها را مورد حمايت قرار داديد؟
همچنين عليرضا زاكاني تصريح كرد:يكي از محاسن دولت نهم و وزارت خارجه آن اختيار كردن سياست فعال به جاي سياست منفعل گذشته است.
اين نماينده مردم تهران در دفاع از وزير پيشنهادي امور خارجه گفت: بيشك نقش سياست خارجي در احقاق حقوق ملت و كار ويژه وزارت خارجه بر هيچ يك از نمايندگان پوشيده نيست.
وي افزود: از مخالفان وزير پيشنهادي تعجب ميكنم فارغ از تقابل بسيار سنگين نظام سلطه با ايران نكاتي را مطرح كردند كه گويا محيط بينالملل محيط كاملا آرامي است و فضا مهياي انجام كاري است، ولي كوتاهي شده است.
عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس با اشاره به فرازهايي از بيانات امام خميني (ره) گفت: اصل 11 قانون اساسي به شفافيت اتحاد بين دول اسلامي را از دولت خواستار است، اصل 152 نيز نفي سلطهپذيري و سلطهگري را طلب ميكند. دولت و دستگاه سياست خارجي در همين راستا فعاليت خودش را معطوف كرده است تا بتواند آورده بزرگي را براي كشور و انقلاب به ارمغان بياورد.
وي با طرح چند پرسش گفت: شرايط ايران در عرصه منطقه و بينالمللي چه شرايطي است و شرايط آمريكا چه در سطح منطقه و بينالمللي چه شرايطي است؟ امروز ما مستاصل هستيم يا آمريكا و غرب؟ اين سوالي است كليدي. آيا آمريكا بدون كمك ايران ميتواند مشكلات عراق، افغانستان، لبنان و جاي جاي كره خاكي را برطرف كند؟ آمريكاي لاتين كه حيات خلوت آمريكا بود آيا همچنان حيات خلوت آمريكاست؟ يا وزير خارجه اين كشور اعلام خطر كرده است.
زاكاني دليل اين اتفاقات را ديپلماسي فعال دولت نهم دانست و تصريح كرد: نظام سلطه با ايران تا كجا ترحم كرده و مماشات ميكند؟ هنر دولت نهم حركت در مسيري بود كه امام (ره) نشان دادند و مقام معظم رهبري تبيين كردند.
اين عضو فراكسيون اصولگرايان مجلس با اشاره به اظهارات منتقدان درباره صدور سه قطعنامه بر عليه ايران در شوراي امنيت سازمان ملل، گفت: بايد معلوم شود امروز ما در تنگناييم يا در گذشته نه چندان دور، همان زمان كه بحث گفتوگوي تمدنها در اين كشور مطرح شد و هيچ تقابلي با نظام سلطه را پيگيري نميكردند، در سال 81 محور شرارت معرفي شديم. امروز محور شرارتيم يا سال 81؟ 1+5 كه هميشه با پيش شرط سراغ ايران ميآمد و شرط هايي را ميگذاشت كه ما را از منافع مليمان منقطع كنند، امروز التماس ميكنند كه در كنار آنان برخي از مشكلات بينالمللي از طريق ايران حل شود.