دكتر مظلوم: اتاق امن با جوسازی و ایده ای خام تخريب نمي شود

دکتر موسی مظلوم درباره اتاق امن گفت : این مسئله که شخصی عنوان کرده است در سال 1382  برای نخستین بار  ایده اتاق امن را به شهرداری تهران ارائه کرده است ، با واقعیت تطبیق ندارد.
بر اساس مستندات زیر ایده اتاق امن از نیم قرن پیش وجود داشته است و پدیده جدیدی نیست که کسی بتواند مدعی آن باشد .
در زیر برخی از مستندات سابقه این ایده از نظر میگذرد.
مطابق تصویر زیر کتابی دو جلدی به نام "اسکلت های فولادی" در سال 1956 میلادی توسط پروفسور جی اف بیکر و همکارانش در کشور انگلستان به چاپ رسیده است و در آن ایده ایجاد اتاقکی امن برای حفظ جان افراد در زمان تخریب ساختمان درج شده است. در صفحه 376 جلد دوم کتاب ذکر شده است که از این روش برای حفظ جان افراد در جنگ جهانی دوم استفاده می شده است و در زمان جنگ بیش از یک میلیون عدد (201و174و1 عدد) از این اتاقک ساخته شده است.
 

عکس زیر مربوط به کتاب یاد شده است و یکی از این اتاقک ها را نشان می دهد که پس از تخریب ساختمان، جان یک خانواده چهار نفری را نجات داده است.

 

این سند نشان میدهد ادعای اختراع اتاق امن برای نخستین بار کذب محض است و این ایده نیم قرن پیش مطرح شده و طرح مجدد آن در سال 1382 هجری شمسی توسط مدعی یک ادعای باطل است .  
حال این سوال پیش می آید که آقایان دکتر مظلوم و مهندس محرابیان چه چیزی را اختراع کرده¬اند و در اداره ثبت اختراعات به ثبت رسانده اند. دکتر مظلوم در این زمینه می گوید:
همانطور که در تصویر 4 - 17  کتاب آقای بیکر مشهود است، ارتفاع کم اتاقک مورد نظر ایشان باعث می شود که سقف آن در زمان تخریب سازه آسیب ببیند. بنابراین اقدام جدیدی که روی این ایده انجام شد ، اصلاح سازه قبلی با محاسبات دقیق بود . در اقدام جدید ارتفاع اتاقک  امن تا زیر سقف افزایش یافت و در امتداد افق این طرح به اندازه کل اتاق توسعه پیدا کرد . سپس کار علمی بر روی این سازه جدید آغاز شد.
مطابق شکل زیر ، پس از انجام 60 آزمایش در مقیاس یک به یک، سازه ای حاصل شد که می¬تواند 4 برابر سازه های مشابه خود بار تحمل کند. در واقع سازه شکل زیر می تواند باری به میزان 5/2 تن بر متر مربع را تحمل نماید.  

 

 

سازه یاد شده می¬تواند قبل از تخریب مطابق شکل زیر ، تغییر مکان جانبی به میزان 60 سانتیمتر را تحمل کند. این انعطاف پذیری حدود 10 برابر سازه های متعارف می¬باشد.

 

این سازه به گونه ای است که حتی در صورت تخریب، مطابق شکل زیر عمل می¬کند و به افرادی که در آن پناه گرفته اند، آسیب نمی¬رساند. به عبارت دیگر این سازه در صورت تخریب به یک طرف خم می شود و  پناهجویان را در شرایط بحرانی هم حفظ می کند.

 

اختراع ما ثبت نقشه های چنین سازه ای است که در نوع خود در جهان بی نظیر است و هیچ نمونه مشابهی ندارد.
نکته بعدی در خصوص معماري این طرح است. یعنی اگر مسأله زيبائي طرح و همچنين عدم اختلال در کاربري ساختمان به نحو شايسته اي مورد توجه قرار نگيرد، اين طرح با شکست مواجه خواهد شد.
مطابق شکل زیر وقتي سازه مورد نظر در داخل اتاق قرار مي¬گيرد، هم از نظر زيبائي و هم از نظر کاربري مشکلي ايجاد نمی¬کند. در واقع پس از نصب سازه اتاق امن در داخل اتاق، مي¬توان با استفاده از سقف کاذب و گچکاری به شکل مناسبی آن را از نظر پنهان کرد و زيبائی اتاق را حفظ نمود.

 
 

شکل زیر نتیجه آزمایش نهایی انجام شده بر روی سازه مورد نظر در زمان اعمال بار افقی ویرانگر را نشان می¬دهد. همانطور که مشاهده مي شود، قسمت¬های غير امن ساختمان سه طبقه مورد نظر بطور کامل تخريب شده است. اما با وجود تخریب دیوارهای باربر، قسمت تجهیز شده با اتاق امن اين ساختمان همچنان پا برجاست.  به عبارتی دیگر در اثر زلزله دیوار ها از ساختمان جدا شده اند، اما سقف ها  سالم هستند و فرو نریخته اند .

 
نکته مهمی که در ماجرای کتاب اتاق امن روی داد ، نقد غیر اخلاقی و غیر منصفانه کتاب منتشر شده در این زمینه بود. مدعی به جای این که به محتویات کتاب و ماهیت انتشار آن بپردازد، متاسفانه صرفا بر روی اسامی روی جلد آن متمرکز شد و یک موضوع کاملا علمی و تخصصی عمران را به یک جنجال سیاسی تبدیل کرد. بگونه ای که افکار عمومی از اصل انجام یک تحقیق علمی مفید برای جامعه منحرف شد.      

 در واقع محتوای این کتاب دستاوردهای ارزشمند یک تحقیق علمی است که تمام جزییات آن بدون هیچگونه چشمداشت مادی به عموم مردم عرضه شده است .
محتوای کتاب، روشی را آموزش می¬دهد که مخاطب به کمک آن می-تواند جان خود و عزیزانش را در زمان وقوع زلزله حفظ کند.
 در انتهای این کتاب هم مطابق شکل زیر نقشه¬های اجرایی سازه اتاق امن به طور کامل درج شده است. به عبارتی دسترنج سالها تحقیق و آزمایش اینجانب و آقای مهندس محرابیان بدون هیچگونه چشمداشتی در اختیار کلیه هم میهنان عزیز قرار گرفته است.

 
 

این اقدام خداپسندانه به این دلیل انجام شد که پس از وقوع هر زلزله ويرانگر، خسارت¬های مالي و مشکلات اقتصادی فراواني برای جامعه ايجاد می شود . ولي اين موضوع با خسارت های ناشي از تلفات انسانی قابل مقايسه نيست. بدون شک مرگ يک عضو خانواده آنچنان تأثير رواني جبران ناپذيری در پي دارد که به هيچ وجه با خسارت های مالي قابل قياس نیست. طبيعي است که با از دست رفتن فردی از کانون خانواده، ساير اعضاء دستخوش مشکلات جدی روحي و رواني مي‌شوند و ضمن از دست دادن شادابي و اميد به زندگی، دچار افسردگی و افت کارايي در مدت زماني بسيار طولاني مي‌گردند. ای کاش  رسانه های همگانی به جای تمرکز روی جلد کتاب به محتوای آن و تاثیر آن در زندگی خانواده ها در کشور بحران خیز ایران می پرداختند و عنوان می کردند که در این کتاب روشی بسیار موثر برای حفظ جان افراد در برابر زلزله ارائه شده است.
ای کاش رسانه هايی كه بنده و همكارانم را طي چند هفته گذشته آماج حملات خود قرار دادند به این نکته توجه می¬کردند که با بررسي زلزله هاي ويرانگري که در 50 سال اخير در کشور  رخ داده است، نتيجه تکان دهنده ای حاصل شده است .
 اي کاش اين رسانه ها عنوان می¬کردند که در زلزله هاي بوئين زهرا، طبس، رودبار و بم ساختمان¬های غیر ایمن باعث شدند که دهها هزار نفر کشته و زخمي شوند.
ای کاش آنها می¬گفتند که بايد راه حلي  اساسي در جهت حل اين معضل ارائه گردد. شاید اولين راه حلي که به ذهن مي¬رسد آن باشد که کليه اين نوع ساختمان¬ها تخريب و نوسازي گردند. ولي در طول مدت 50 سال اخير اين راه حل عملي نشده است و طبق نظر کارشناسان با توجه به بنيه اقتصادي و توان اجرايي کشور, عملي نمودن اين طرح به حدود 30 سال زمان نياز دارد. ضمناً هيچگونه تضميني وجود ندارد که زلزله تا اتمام مدت زمان اجرای اين پروژه رخ ندهد. آنچه که قابل پيش بيني مي¬باشد آن است که تلفات ناشي از زمين لرزه در شهري مانند تهران ديگر چند ده هزار نفر نخواهد بود و اين عدد ممکن است به حد ميليوني هم برسد. يعني اگر تعداد شهداي جنگ تحميلي هشت ساله با تعداد قربانيان ناشي از زلزله احتمالي تهران مقايسه گردد، ملاحظه مي شود که احتمال سبقت گرفتن عدد دوم از عدد اول وجود دارد. در ضمن بايد به اين مسأله نيز توجه داشت که اين فاجعه در يک فاصله زماني 8 ساله رخ نخواهد داد، بلکه در يک مدت زمان يک إلي دو روزه به وقوع خواهد پيوست و همچنين اين مقدار تلفات مربوط به کل کشور نمي¬باشد، بلکه در شهري مانند تهران اتفاق خواهد افتاد که فاصله غرب تا شرق آن نهايتاً 30 کيلومتر است.
 ای کاش به جای توجه به حواشي و ادعاهاي كم محتواي ديگران درباره طرح اتاق امن،  رسانه هاي منتقد ، به این واقعیت اشاره می¬کردند که کتاب " نگاهي تازه به مقابله با زلزله – اتاق امن " راه حلی بی نظیر برای حل مشکل حفظ جان انسان ها در بحران زلزله ارائه کرده است.
ای کاش این رسانه ها این نکته را هم می گفتند که نوشتن یک کتاب ناشی از یک کار تحقیقاتی در یک زمینه خاص، هیچ ربطی به ثبت اختراع در آن زمینه ندارد. ای کاش این نکته عنوان میشد که در زمینه مقاوم سازی ساختمان ها و مهندسی زلزله کتاب های مختلفی در بازار وجود دارد و نویسنده هیچکدام از آنها لزوما مخترع روش¬های عنوان شده در کتاب خود نبوده¬اند.    
اي كاش به اين نكته توجه مي شد كه مدعي طرح اتاق امن اقايان مظلوم و محرابيان هيچ دانش، تخصص و سابقه اي در امر ساختمان ، سازه و عمران ندارد و پس از گذشت شش سال جرات نوشتن حتي يك مقاله در اين زمينه را هم به خود راه نداده است و حتي يك مورد از آن را نتوانسته در نقطه اي از اين كشور پهناور عملياتي نمايد  و با طرح اين ادعا صرفا بدنبال انگيزه هاي مادي است.
به راستي اگر فعاليت هاي سال هاي 82 و 83 بنده و آقاي محرابيان را كنار بگذاريم چه كسي در اين كشور در اين زمينه حتي يك كار علمي قابل قبول در اين زمينه انجام داده است.
تا كنون اين سئوال براي هيچ مخاطبي پيش نيامده است، چه كسي بايد به فكر حفاظت از جان مردم در برابر زلزله باشد و چرا وقتي چند نفر در اين زمينه اقدام موثري انجام ميدهند بايد اينگونه آماج حملات بيرحمانه منتقدان قرار بگيرند.
به اميد آنكه به روزي برسيم كه تحقيق و پژوهش در اين كشور به جايگاه واقعي خود دست يابد و محققين بتوانند در آرامش كامل پروژه هاي تحقيقاتي خود را عملياتي كنند و افراد فرصت طلب و سود جو نتوانند دسترنج آنان را اينگونه به تاراج ببرند و براي آنان مخاطره فكري ايجاد نمايند .