ماجرای رأی آوردن نماینده یزد بدون کاندیدا شدن!
بررسی اسناد تاریخی و روزنامه‌های عصر پهلوی نشان می‌دهد، سید ضیاء‌الدین طباطبایی، چهره‌ای که به شدت مورد حمایت انگلیسی‌ها بود و پس از تلاش برای روی کار آمدن رضا خان، توسط خود او تبعید شد، در انتخابات دور چهاردهم مجلس شورای ملی بدون کاندیدا شدن، در انتخابات یزد پیروز شد!
به گزارش خبرنگار «آینده»، این چهره مشهور معاصر ایران که کابینه‌اش «کابینه سیاه» نام گرفت، در خرداد 1300 ابتدا به اروپا و سپس به فلسطین رفت، اما پس از 20 سال، زمانی که انگلیسی‌ها قصد داشتند او را رئیس دولت ایران کنند، باز به ایران آورده شد و برای ایجاد وجهه برای او، بدون آن که در یزد حضور داشته باشد، شماری از آرا با توافق با یکی از کاندیداها به نام او خوانده شد و سرانجام به عنوان نفر سوم از یزد وارد مجلس شد!
به نوشته فصل‌نامه پیام بهارستان، در آن مقطع، شخصی به نام موسوی‌زاده که در این زمان در کانون توجهات مردم یزد بود و بی‌شک یکی از برندگان انتخابات به حساب می‌آمد، به اتهام حمایت از آلمان‌ها توسط نیروهای انگلیسی دستگیر و به بازداشتگاه متفقین در اراک منتقل شد و بدین ترتیب، زمینه برای انتخاب سید ضیاء فراهم آمد.
هم‌زمان با این، سرتیپ قدر، فرمانده لشکر 9 اصفهان یکی از واحدهای پیاده این لشکر را با تجهیزات کامل و به فرماندهی ستوان وجدانی به بهانه تعقیب اشرار نائین و یزد با حکم مأموریت روانه این ناحیه کرد.
با ورود نیروهای ارتش به معرکه، فرمانداری در صدد ارعاب و تهدید مخالفان برآمد، به نحوی که عده‌ای از ایشان یزد را به سوی تهران ترک کردند و عده‌ای هم انتخابات را تحریم کردند.
زمانی که سید ضیاء در آستانه ورود به کشور بود، انتخابات یزد تمام شده بود و آرا در حال شمارش بود، که البته طبق سنت نانوشته دوره‌های قبل، دکتر طاهری و سید کاظم جلیلی در صدر بودند و همچنین قاسم هراتی،تاجر و ملاک معروف یزدی به مدد و پشتوانه هزینه کردن مبلغ 2 میلیون ریال در رده سوم بود و مقدار زیادی از آرای وی نیز خوانده شده بود. در این هنگام بود که سفارت انگلیس در تهران دست به کار شد. چنان که بولارد بعداًَ در 26 فوریه 1944/ 6 اسفند 1322 طی گزارشی به وزارت امور خارجه انگلیس نوشت: «شیوه ما در طول انتخابات هرگز آن نبوده است که با فهرستی از پیش تعیین شده از نمایندگان، با دولت ایران روبه‌رو شویم، ولی ما همیشه از طریق نخست‌وزیر و وزیر کشور طرف مشورت قرار گرفته‌ایم و نظر خودمان را به آن‌ها و کاندیداهایی که مایل‌اند حداکثر سعی خود را برای منافع ایران انجام دهند، گفته‌ایم. ما همچنین به مأموران کنسولگری‌های خودمان دستور داده‌ایم که اهالی محلی را به حمایت از کاندیداهای مناسب مترقی و بیشتر محلی تشویق و ترغیب کنند.» (بولارد، 1378، ص 342)
در این هنگام، سفارت انگلیس به کنسولگری کرمان که مرکز فعالیت انگلیسی‌ها در جنوب بود، دستور داد تا به کنسولگری یزد که تابع کرمان بود، بگوید که به نفع سید ضیاء وارد عمل شوند. از سویی، تلگراف رمز وزارت کشور (دولت سهیلی) مبنی بر بیرون آوردن نام سید ضیاء از صندوق انتخابات به فرمانداری یزد رسید. پس مقبول‌الرحمن، نایب کنسول انگلیس در یزد به دنبال قاسم هراتی فرستاد و گفت چون سید ضیاء تازه از فلسطین آمده و بناست به زودی نخست‌وزیر شود، فعلاً لازم است که پایگاه و جاپایی داشته باشد، و بدین ترتیب، او را راضی کرد که اجازه بدهد سید ضیاء در انتخابات سوم شود. ضمن این که مقبول‌الرحمن قول داد که سید ضیاء نمایندگی را قبول نمی‌کند و به محض آماده شدن شرایط برای نخست‌وزیری او، از نمایندگی استعفا خواهد داد و بعد از قاسم هراتی رأی‌های او را به نام سید ضیاء خواندند در نتیجه سید ضیاء سوم و قاسم هراتی چهارم شد.
با توجه به این که شمارش آرا در یزد روز 9 مهر به پایان رسید و با در نظر گرفتن خاطرات منوچهر فرمانفرمائیان، باید گفت حتی پیش از پایان شمارش آرا، یعنی در همان روزهای 4 یا 5 مهر بود که پیشاپیش خبر پیروزی سید ضیاء را به وی دادند تا با خاطری مطمئن وارد تهران شود.
چنان که گفته شد: انتخابات یزد که از 2 مهر با توزیع تعرفه آغاز شده بود، در 9 مهر با شمارش همه آرا پایان یافت که در این میان از مجموع 27194 ورقه تعرفه توزیع شده، سید کاظم جلیلی با 25574 رأی اول، دکتر طاهری با 25356 رأی دوم و سید ضیاء‌الدین طباطبایی با 21914 رأی سوم و البته قاسم هراتی هم چهارم شد. پس از پایان مدت قانونی ارائه شکایت، انجمن نظارت بر انتخابات شکایت واصله را که تعداد آن هم کم نبود، قانونی ندانسته و ضمن تنظیم صورت مجلس و تأیید صحت جریان انتخابات اعتبارنامه‌های سه نفر منتخب را صادر کرد. (مذاکرات مجلس، مورخ 14/12/1322، ص 10)
هنگام طرح اعتبارنامه سید ضیاء بود که فراکسیون حزب توده و نیز دکتر مصدق مخالفت خود را با آن اعلام کردند. پیش از آن، جمع کثیری از مخالفان سید ضیاء به دکتر مصدق متوسل شده بودند؛ از جمله تعدادی از جوانان و دانشجویان یزدی مقیم تهران به نزد دکتر مصدق رفتند و ضمن شرح جریانات انتخابات یزد، مدارکی را مبنی بر تقلب و چگونگی بیرون آوردن نام سید ضیاء از صندوق یزد و نیز شرحی از اجحاف وکلای تحمیلی یزد، به وی ارائه دادند و خواستار مخالفت با اعتبارنامه سید ضیاء شدند.
در مجلس شورای ملی، مصدق ضمن نطق خود حقایقی را پیرامون وابستگی سید ضیاء به انگلستان و نیز نقش غیرقابل انکار وی در کودتای سوم اسفند 1299 بیان کرد. ادامه نطق مصدق به روز بعد موکول شد و او در ادامه صحبت‌هایش ضمن ذکر سابقه سید ضیاء، صلاحیت او را برای نمایندگی مجلس رد کرد و او را جاده صاف‌کن دیکتاتوری عهد رضا خان دانست. بعد از پایان نطق دکتر مصدق، ابتدا نقابت و بعد خود سید ضیاء در مقام پاسخ‌گویی برآمدند.
پس از رأی‌گیری مخفی از 86 نفر عده حاضران، 57 نفر به اعتبارنامه سید ضیاء رأی مثبت دادند و اعتبارنامه وی با اکثریت آرا تأیید شد. (مذاکرات مجلس، مورخ 17/12/1322، ص 85)
به گزارش خبرنگار «آینده»، این چهره مشهور معاصر ایران که کابینه‌اش «کابینه سیاه» نام گرفت، در خرداد 1300 ابتدا به اروپا و سپس به فلسطین رفت، اما پس از 20 سال، زمانی که انگلیسی‌ها قصد داشتند او را رئیس دولت ایران کنند، باز به ایران آورده شد و برای ایجاد وجهه برای او، بدون آن که در یزد حضور داشته باشد، شماری از آرا با توافق با یکی از کاندیداها به نام او خوانده شد و سرانجام به عنوان نفر سوم از یزد وارد مجلس شد!
به نوشته فصل‌نامه پیام بهارستان، در آن مقطع، شخصی به نام موسوی‌زاده که در این زمان در کانون توجهات مردم یزد بود و بی‌شک یکی از برندگان انتخابات به حساب می‌آمد، به اتهام حمایت از آلمان‌ها توسط نیروهای انگلیسی دستگیر و به بازداشتگاه متفقین در اراک منتقل شد و بدین ترتیب، زمینه برای انتخاب سید ضیاء فراهم آمد.
هم‌زمان با این، سرتیپ قدر، فرمانده لشکر 9 اصفهان یکی از واحدهای پیاده این لشکر را با تجهیزات کامل و به فرماندهی ستوان وجدانی به بهانه تعقیب اشرار نائین و یزد با حکم مأموریت روانه این ناحیه کرد.
با ورود نیروهای ارتش به معرکه، فرمانداری در صدد ارعاب و تهدید مخالفان برآمد، به نحوی که عده‌ای از ایشان یزد را به سوی تهران ترک کردند و عده‌ای هم انتخابات را تحریم کردند.
زمانی که سید ضیاء در آستانه ورود به کشور بود، انتخابات یزد تمام شده بود و آرا در حال شمارش بود، که البته طبق سنت نانوشته دوره‌های قبل، دکتر طاهری و سید کاظم جلیلی در صدر بودند و همچنین قاسم هراتی،تاجر و ملاک معروف یزدی به مدد و پشتوانه هزینه کردن مبلغ 2 میلیون ریال در رده سوم بود و مقدار زیادی از آرای وی نیز خوانده شده بود. در این هنگام بود که سفارت انگلیس در تهران دست به کار شد. چنان که بولارد بعداًَ در 26 فوریه 1944/ 6 اسفند 1322 طی گزارشی به وزارت امور خارجه انگلیس نوشت: «شیوه ما در طول انتخابات هرگز آن نبوده است که با فهرستی از پیش تعیین شده از نمایندگان، با دولت ایران روبه‌رو شویم، ولی ما همیشه از طریق نخست‌وزیر و وزیر کشور طرف مشورت قرار گرفته‌ایم و نظر خودمان را به آن‌ها و کاندیداهایی که مایل‌اند حداکثر سعی خود را برای منافع ایران انجام دهند، گفته‌ایم. ما همچنین به مأموران کنسولگری‌های خودمان دستور داده‌ایم که اهالی محلی را به حمایت از کاندیداهای مناسب مترقی و بیشتر محلی تشویق و ترغیب کنند.» (بولارد، 1378، ص 342)
در این هنگام، سفارت انگلیس به کنسولگری کرمان که مرکز فعالیت انگلیسی‌ها در جنوب بود، دستور داد تا به کنسولگری یزد که تابع کرمان بود، بگوید که به نفع سید ضیاء وارد عمل شوند. از سویی، تلگراف رمز وزارت کشور (دولت سهیلی) مبنی بر بیرون آوردن نام سید ضیاء از صندوق انتخابات به فرمانداری یزد رسید. پس مقبول‌الرحمن، نایب کنسول انگلیس در یزد به دنبال قاسم هراتی فرستاد و گفت چون سید ضیاء تازه از فلسطین آمده و بناست به زودی نخست‌وزیر شود، فعلاً لازم است که پایگاه و جاپایی داشته باشد، و بدین ترتیب، او را راضی کرد که اجازه بدهد سید ضیاء در انتخابات سوم شود. ضمن این که مقبول‌الرحمن قول داد که سید ضیاء نمایندگی را قبول نمی‌کند و به محض آماده شدن شرایط برای نخست‌وزیری او، از نمایندگی استعفا خواهد داد و بعد از قاسم هراتی رأی‌های او را به نام سید ضیاء خواندند در نتیجه سید ضیاء سوم و قاسم هراتی چهارم شد.
با توجه به این که شمارش آرا در یزد روز 9 مهر به پایان رسید و با در نظر گرفتن خاطرات منوچهر فرمانفرمائیان، باید گفت حتی پیش از پایان شمارش آرا، یعنی در همان روزهای 4 یا 5 مهر بود که پیشاپیش خبر پیروزی سید ضیاء را به وی دادند تا با خاطری مطمئن وارد تهران شود.
چنان که گفته شد: انتخابات یزد که از 2 مهر با توزیع تعرفه آغاز شده بود، در 9 مهر با شمارش همه آرا پایان یافت که در این میان از مجموع 27194 ورقه تعرفه توزیع شده، سید کاظم جلیلی با 25574 رأی اول، دکتر طاهری با 25356 رأی دوم و سید ضیاء‌الدین طباطبایی با 21914 رأی سوم و البته قاسم هراتی هم چهارم شد. پس از پایان مدت قانونی ارائه شکایت، انجمن نظارت بر انتخابات شکایت واصله را که تعداد آن هم کم نبود، قانونی ندانسته و ضمن تنظیم صورت مجلس و تأیید صحت جریان انتخابات اعتبارنامه‌های سه نفر منتخب را صادر کرد. (مذاکرات مجلس، مورخ 14/12/1322، ص 10)
هنگام طرح اعتبارنامه سید ضیاء بود که فراکسیون حزب توده و نیز دکتر مصدق مخالفت خود را با آن اعلام کردند. پیش از آن، جمع کثیری از مخالفان سید ضیاء به دکتر مصدق متوسل شده بودند؛ از جمله تعدادی از جوانان و دانشجویان یزدی مقیم تهران به نزد دکتر مصدق رفتند و ضمن شرح جریانات انتخابات یزد، مدارکی را مبنی بر تقلب و چگونگی بیرون آوردن نام سید ضیاء از صندوق یزد و نیز شرحی از اجحاف وکلای تحمیلی یزد، به وی ارائه دادند و خواستار مخالفت با اعتبارنامه سید ضیاء شدند.
در مجلس شورای ملی، مصدق ضمن نطق خود حقایقی را پیرامون وابستگی سید ضیاء به انگلستان و نیز نقش غیرقابل انکار وی در کودتای سوم اسفند 1299 بیان کرد. ادامه نطق مصدق به روز بعد موکول شد و او در ادامه صحبت‌هایش ضمن ذکر سابقه سید ضیاء، صلاحیت او را برای نمایندگی مجلس رد کرد و او را جاده صاف‌کن دیکتاتوری عهد رضا خان دانست. بعد از پایان نطق دکتر مصدق، ابتدا نقابت و بعد خود سید ضیاء در مقام پاسخ‌گویی برآمدند.
پس از رأی‌گیری مخفی از 86 نفر عده حاضران، 57 نفر به اعتبارنامه سید ضیاء رأی مثبت دادند و اعتبارنامه وی با اکثریت آرا تأیید شد. (مذاکرات مجلس، مورخ 17/12/1322، ص 85)
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
