«پلیس زن» در سریال های ایرانی

سرویس هنری بولتن نیوز؛فرناز عبادی- از زمانی که شخصیت پلیس زن برای اولین بار در سینما و در فیلمی به نام «همسر» ساخته مهدی فخیم زاده و با بازی نسرین مقانلو دیده شد، سالها می گذرد. این تصویر اگرچه در آن دوران کوتاه و نو جلوه می کرد اما به هر حال تاثیر خاص خود را بر روی بینندگانی که تا آن زمان با چنین شخصیتی روبرو نشده بودند باقی گذاشت.

در مقابل این تصویر فضای دیگری به نام تلویزیون وجود داشت که برای رسیدن به تنوع و نوگرایی در آثار خود تلاش می کرد. این تلاش البته بعد از مدت ها نتیجه بخش شد و در قیاس با سینما به یک ثبات در نگارش خلاقانه شخصیت های تلویزیونی رسید. بخشی از این خلاقیت و نوآوری به حضور زنان در سریال های تلویزیونی بود که باید از پیله بسته و درهم شخصیت منفعل یک مادر جدا می شدند و به ابعاد دیگری را به رخ می کشیدند.

یکی از مواردی که می توانست چندین بعد را نشان دهد، شکل گیری شخصیت پلیس زن بود. این تصویر پس از مدت ها در تلویزیون شکل رایجی پیدا کرد و به مخاطب فهماند که می تواند نظاره گر یک موقعیت تازه نمایشی با حضور شخصیت های تازه ای باشد.

تک بعدی بودن شخصیت ها مهمترین آسیبی است که بر پیکره شخصیت در هنگام نگارش وارد می شود. در این بخش ممکن است نویسندگان تصور کنند کاراکتر پلیس در یک کار پلیسی باید دارای ابهت ویژه ای در رفتار و کردار خود باشد تا به این وسیله واقعیت وجودی یک پلیس- که جدی،رسمی و خشک معنا شده- به مخاطب عرضه شود.

این در حالی است که حرکت نویسندگان به سمت واقعیت و حضور آنان در جریان زندگی واقعی، کلیدی شد برای رسیدن به ساخت شخصیت هایی که ملموس ترند. این اشخاص ملموس و باورپذیر شبیه به همان افرادی بودند که در زندگی عادی حضور دارند و یک روال معمولی را در زندگی خود دنبال می کنند. ورود به این فضا نشان داد که مخاطب واکنش مثبتی نسبت به وقایع سریال و همچنین نقش شخصیت ها دارد چون اشخاصی را در برابر خود می بیند که غیرواقعی نیستند.

این نکته هم درباره شخصیت پلیس زن و هم در مورد تصویر پلیس زن در تلویزیون به خوبی صادق بود ولی با کمی تغییر در شکل گیری شخصیت ها مسیر خود را به سمت وسوی دیگری راند. این اتفاق برای اولین بار در سریال «خواب و بیدار» و با بازی لادن طباطبایی به درستی دیده شد چرا که نویسنده و کارگردان برای ساخت صحیح شخصیت خود، به بخش خصوصی زندگی افراد پلیس وارد شده بود.

مهمترین نکته در نمایش شخصیت پلیس زن در این سریال، پویایی و جذابیتی بود که خود شخصیت از اعمالش بروز می داد و فارغ از تمام ماجراها یک زن بود. این پلیس زن در عین حال که در محل کار خود یک فرمانده واقعی بود، در کانون خانواده نیز یک مادر و همسر بود و در منظر تماشاگر به وظایف خود به خوبی عمل می کرد. ترکیب چنین فضاهایی با یکدیگر حاکی از آن بود که حالا مخاطب می تواند با تصویری واقعی و برخاسته از جامعه خود روبرو شود.

انعکاس این تصویر که همه شخصیت ها را در موقعیت های مختلف نمایشی شریک می کرد و به عمق واقعیت می رساند، همان قسمتی بود که بیننده هم از این گونه کارها حساسیت موجود نسبت به شخصیت پلیس در جامعه ما باعث شده که مردم تعابیر مختلفی از حضور پلیس در جامعه خود داشته باشند. به نمایش گذاشتن این تصویر حتی در زمان حال هم کمی دشوار است چون به محض این که یک زن به عنوان پلیس در مجموعه ای حضور پیدا کند، تمام نگاهها متوجه اوست و حس برتری جویی مردان نسبت به زنان به شکل بارزی نشان داده خواهد شد. ترسیم این تصویر بدون اغراق و شعار دادن، وظیفه ای بود که نویسندگان و کارگردان ها کم کم به آن دست پیدا کردند و قوانین ثابت موجود در ذهن ها را شکستند.

نمایش قدرت نمایی و به رخ کشیدن توانایی های جسمی و حرکات عجیب و غریب از سوی پلیس، آفتی است که می تواند شالوده کل کار را به هم بزند و به خصوص درباره شخصیت پلیس زن پاسخ معکوسی به بیننده بدهد؛ بنابراین حضور یک پلیس زن با ویژگی های رفتاری عادی خود در واقع پاسخگوی تمام سوالات تماشاگران خواهد بود. با این که تا به حال چند شخصیت پلیس زن با ویژگی های متفاوت تر از گذشته در سریال ها و تله فیلم های مختلف به نمایش درآمده است اما این توقع وجود دارد که هنرمندان از این پس نیز با ریزبینی بیشتری به سراغ خلق کاراکترهای پلیس زن بروند. از آنجا که این اصل مهم یعنی واقع گرایی در پرداخت شخصیت ها می تواند بر دیگر موارد موجود در کلیت آثار پلیسی برتری داشته باشد، پرداخت تصویری و شخصیتی نیز می تواند در ادامه این مسیر به هنرمندان کمک برساند.

این مساله هم البته خودنمایی می کند که ژانر پلیسی نسبت به سایر موضوعات دیگر کمتر دیده می شود؛ دلیل آن هم شاید نبود همین مورد مهم یعنی خلاقیت و تصویری تازه در قصه و شخصیت است.